DSC09941 (2)

Żołądkowe działanie insektycydów. Liczne zoocydy dostają się do organizmu owada przez przewód pokarmowy. Po dostaniu się do żołądka niszczą jego ściany (np. arseniany) albo zatrzymują ruchy perystaltyczne. zakłócając trawienie, lub przenikają przez ścianę żołądka i dostają się do hemolimiy. Inne insektycydy mogą być wydalane z kałem lub rozkładane na związki nietoksyczne. Biopreparaty typu Dipeł sprawiają, że owad przestaje żerować.

Układ oddechowy. Narządy oddychania owadów składają się z systemu rur tchawkowych (tchawek), które uchodzą na zewnątrz w formie otworków na pleury-tach. tzw. przetchlineic (rys. 5.42). Jedynie u owadów pasożytujących w ciele zwierząt wymiana gazów następuje całą powierzchnią ciała. U owadów wolno żyjących jest przeważnie 10 par przetchlinek. 2 pary na tułowiu i 8 par na odwłoku. Przetchlinka najczęściej prowadzi do przedsionka, w którym następuje filtracja powietrza (rys. 5.43) przez siateczkę włosków lub porowatych płytek. Tchawki są otwartymi, sztywnymi. ale elastycznymi rurkami, wyścielonymi od środka kutykuiarną listwą (tenidia). Odgałęzienie tchawek w formie bardzo cienkich mreczek (0,2—1,0 jim) nazywane są tracheolami. Są to wypustki dużych, gwiaździstych komórek, które tworzą sieć okrywającą poszczególne organy i tkanki i dostarczają im tlenu. Tracheole mogą się przesuwać w te miejsca, gdzie jest zapotrzebowanie na tlen (rys. 5.44).

W ogólnym systemie ciała owada tchawki mają budowę segmentalną (rys. 5.45), tzn. w każdym segmencie są rozgałęzienia poprzeczne i podłużne, grzbietowe, środkowe i brzuszne. Głowę, nogi i skrzydła obsługują odgałęzienia tchawek tułowiowych. System ten jednak może być bardzo uproszczony u poszczególnych grup i

Rysunek 5.42. Układ pni tcha-wkowychrA - karaczana, B -mszycy

Rysunek 5.43. Przekrój przetchlinki mrówki Rysunek 5.44. Tracheola (komórka gwiaździsta)

Przepona grzbietowa

Serce

Przewód pokarmowy

Pień

Grzbietowa

tchawka

/

ifieiwówy

Tchawki obsługujące przewód pokarmowy

Otwór przeichlinki

przedsionek

Tchawka

Mięśnie otwiera }qce przeichlinkę

Brzuszna tchawka

Rysunek 5.45. Przekrój poprzeczny    _

ciała owada z układem tchawek gatunków. U większych owadów dodatkowo funkcjonują tzw. worki powietrzne, powstałe wskutek miejscowego rozszerzenia pni tchawkowych. Napełnione powietrzem przed lotem w czasie lotu ułatwiają szybsze krążenie hemolimfy i dostarczanie pracującym mięśniom substancji pokarmowych, ponadto obniżają masę ciała owada, ułatwiając lot

Tlen dostaje się bezpośrednio do tchawek, owady bowiem nie mają płuc. W czasie ruchów oddechowych, chodzenia, lotu, następuje wymiana powietrza w tchawicach. Dopływ powietrza reguluje także zamykanie i otwieranie przetchlinek. Dzięki dyfuzji tlen z tracheol przedostaje się do tkanek. Tł* drogą częściowo wydalany jest CO2. większość tego gazu jest jednak wydalana przez skórę. System wymiany gazów