3725451496

przypadkiem tarcia zewnętrznego zachodzącego pomiędzy warstewkami środka smarnego zaadsorbowanymi na powierzchniach ciał stałych. Warstewki te charakteryzują się własnościami odmiennymi niż własności środków smarnych w całej objętości. Jeżeli warstwa środka smarnego nie rozdziela całkowicie trących się powierzchni oprócz tarcia płynnego w miejscach styku powierzchni, w których dochodzi do przerwania zaadsorbowanej warstewki środka smarnego, występuje tarcie suche, na innych mikropowierzchniach styku może występować tarcie graniczne. Występowanie równocześnie różnych rodzajów tarcia określa się jako tarcie mieszane.

Zachowanie współczynnika tarcia w przypadku smarowania obserwowane w praktyce ilustruje tzw. krzywa Stribecka [8] (Rys. 1).

3.1    Tarcie ślizgowe.

3.1.1    Teorie tarcia suchego.

Pomimo różnorodnych prób opisu zjawiska tarcia, żadna z istniejących teorii nie jest na tyle ogólna, aby opisać każdy proces tarcia. Mogą być one stosowane przy określonych warunkach tarcia: małych lub dużych obciążeniach i prędkościach, określonych rodzajach materiałów implikujących rodzaj styku: plastyczny lub sprężysty i określonej chropowatości powierzchni.

Umownie istniejące teorie tarcia suchego można podzielić na cztery grupy wg [9]:

•    teorie mechaniczne,

•    teorie molekularne,

•    teorie molekularno-mechaniczne,

•    teorie energetyczne.

Wczesne próby opisu tarcia pochodzące z XVIII i XIX w. istotę tego zjawiska przypisywały chropowatości i sczepianiu mikronierówności powierzchni ciał ślizgających się względem siebie. Takie określenie źródeł oporu ruchu umiejscawiają te modele w pierwszej grupie teorii mechanicznych. Do tej grupy zalicza się również powstałą znacznie później, bo w połowie XX w., adhezyjną teorię tarcia Bowdena i Tabora [10], pomimo, że rozpatrywane w niej opory tarcia wywołane są oddziaływaniem molekularnym powierzchni. Podstawową ideą tej teorii jest założenie, że rzeczywisty mikroskopowy obszar styku jest znacznie mniejszy (czynnik rzędu 10"*) niż nominalna powierzchnia styku między dwiema powierzchniami. Teoria ta przypisuje tarcie tworzeniu, ścinaniu i rozrywaniu styków adhezyjnych między mikronierównościami pary powierzchni w połączeniu tarciowym