396945269

III METODYKA BADAŃ

Znaczenie, zadania i zasady funkcjonowania gospodarstwa leśnego zależą przede wszystkim od jego kategorii własności oraz formy organizacyjno-prawnej. O kategorii własności decydują uprawnienia do posiadania, korzystania i dysponowania majątkiem gospodarstwa W zależności od tego, kto te uprawnienia posiada, a więc czy podmiot publiczny, czy prywatny, wyróżniamy publiczne oraz prywatne gospodarstwa leśne. Do pierwszej grupy należą gospodarstwa państwowe oraz liczne na Zachodzie gospodarstwa gminne (samorządów terytorialnych). Drugą grupę natomiast tworzą gospodarstwa prywatnych właścicieli, przedsiębiorstw prywatnych, wspólnot leśnych oraz fundacji prywatnych.

Kolejnym kryterium podziału gospodarstw są stawiane im cele i zadania oraz zasady ich funkcjonowania. Elementy te przesądzają z kolei o formie organizacyjno-prawnej gospodarstwa leśnego, stopniu jego samodzielności, organach zarządzających oraz ich obowiązkach Z tego punktu widzenia wyróżnia się formy właściwe dla gospodarstw prywatnych oraz publicznych. Dla tych pierwszych największe znaczenie mają komercyjne, czyli podporządkowane funkcji dochodowej, formy prawa prywatnego, w tym zwłaszcza spółki kapitałowe z o.o. oraz spółki akcyjne. Dla drugich natomiast ważne są zarówno formy prawa publicznego, jak i prywatnego. Chociaż majątek publiczny powinien służyć głównie, a nawet wyłącznie, realizacji celów (dóbr) ogólnospołecznych. Dlatego do sektora publicznego nie zalicza się przedsiębiorstw państwowych, funkcjonujących wg zasad gospodarki rynkowej (prywatnej).

Powyższe zastrzeżenia nie mogą zupełnie wykluczać publicznych podmiotów gospodarki leśnej z działalności rynkowej. Przecież nawet państwowa administracja leśna prowadząca gospodarkę w lasach publicznych, choćby w całości objętymi różnymi formami ochrony, pozyskuje w nich drewno, którym obrót jest regulowany przez rynek. Funkcja dochodowa nie wyklucza państwowej gospodarki leśnej ze sfery publicznej. Stwarza to szerokie granice wyboru dla niej różnych form organizacyjno-finansowych. Nie może to jednak prowadzić do naruszenia równowagi między celami publicznymi a własnymi gospodarstwa i jego pracowników. Obligują do tego zresztą ustawy leśne wielu krajów. Państwowe gospodarstwo leśne realizujące zdania publiczne może mieć różną formę organizacyjno-funkcjonalną (prawną). Wyróżnienie tych form wynika z kilku kryteriów. Pierwszym i podstawowym kryterium jest forma organizacyjna majątku państwowego (tu leśnego) służącego realizacji zadań publicznych. Z tego punktu widzenia wyróżniamy

9