4126968824

a)

Rys. III/10. Schemat spęczania pierścienia (a) i wymiary próbek po spęczaniu do tej samej wysokości h dla różnych wartości współczynnika tarcia (b, c): gdy du> di₂,to Mi> Mi

Przy małym tarciu pierścień ulega poszerzeniu, a jego wewnętrzna średnica po spęczaniu di > do (b). Przy dużych siłach tarcia na pewnej średnicy materiał przywiera do narzędzia, a w związku z tym część materiału przemieszcza się do wewnątrz, a część - na zewnątrz (c). Średnica wewnętrzna może więc zmaleć (lub, w granicznym przypadku, nie zmienić się). Metoda bardzo dobrze nadaje się do porównawczych badań tarcia w różnych warunkach, np. przy różnych smarach, różnych chropowatościach powierzchni narzędzi itp. Jeżeli nie jest potrzebna znajomość wartości współczynników tarcia, to wystarczy porównać średnice wewnętrzne pierścieni po spęczaniu w różnych warunkach, przy czym wymiary początkowe badanych pierścieni oraz stopień odkształcenia muszą być identyczne. Im większą średnicę wewnętrzna pierścienia otrzymuje się po spęczaniu, tym mniejsze były siły tarcia. Wyznaczanie liczbowych wartości współczynników tarcia polega na porównaniu rzeczywistych wymiarów pierścieni po spęczaniu (średnicy wewnętrznej i wysokości) z rozwiązaniem teoretycznym, które opisuje wpływ tarcia na kształt spęczanego pierścienia. Rozwiązanie takie otrzymuje się numerycznie - nie można więc podać zależności typu p. = f(h i /ho,d i /do) w postaci zamkniętej. W związku z tym wykorzystuje się odpowiednie nomogramy lub wykresy, z których - dla znanych wymiarów ho, do oraz hi i di - można odczytać wartość współczynnika tarcia (rys. III/l 1).