4189284355

8 PRZEGLĄD UNIWERSYTECKI Numer 6

demickie.

♦    Ustawa pozostawia Radę Główną Szkolnictwa Wyższego, jako rodzaj parlamentu akademickiego, ale pozbawia ją uprawnień akredytacyjnych. Jej zadaniem będzie ocena aktów prawnych i współdziałanie z Ministerstwem Edukacji w kreowaniu polityki edukacyjnej państwa.

♦    Nową instytucją będzie Akademicki Komitet Akredytacyjny, który będzie składał się z dwóch komisji: Komisji do spraw Tytułu i Stopni Naukowych i Komisji do spraw Studiów.

♦    Ustawa jasno określi, z zachowaniem autonomii uczelni, relacje jej organów z administracją państwową. Znaczną część uprawnień Ministra ustawa przekaże szkołom akademickim, zwłaszcza szkołom autonomicznym. Rozszerzy się zakres wewnętrznych regulacji i uprawnień uczelni. Wzmocniona będzie rola rektora i organów kolegialnych. Ustawa proponuje rektorowi jedną 5-let-nią kadencję.

♦    W zakresie finansowania gospodarki uczelni ustawa zakłada utrzymanie zasady, że uczelnia publiczna jest finansowana z dotacji budżetowej MEN i z budżetu samorządowego oraz ma możliwość uzyskiwania dochodów własnych, które na mocy ustawy stały się dochodami publicznymi.

♦    Uczelnia publiczna będzie uzyskiwać z budżetu dotację na działalność dydaktyczną i na kształcenie kadry naukowej oraz na stypendia za wyniki w nauce. Stypendia socjalne będą wypłacane przez samorządy powiato-

♦    Ustawa proponuje odejście od limitów wynagrodzeń. Uczelnia decydowałaby o podziale dotacji na wynagrodzenia i inne działy. Minister edukacji określałby tylko corocznie minimalny poziom wynagrodzeń. Inwestycje byłyby finansowane z oddzielnej centralnej puli.

♦    Ustawa przewiduje dofinansowanie uczelni niepublicznych z budżetu państwa - jest to wymóg konstytucyjny. MEN zamierza wprowadzić do polityki finansowej państwa zasadę, aby budżet szkolnictwa wyższego był kształtowany w trzyletniej perspektywie. Rozwiązanie to umożliwi zaciąganie przez uczelnię kredytów gwarantowanych przez państwo. Jeżeli ten mechanizm zyska aprobatę, wówczas szkoły wyższe będą mogły realizować w krótszym czasie programy rozwoju.

♦    W zakresie studiów i spraw studenckich ustawa wprowadza 3-stopniowe kształcenie na poziomie wyższym: licencjat (stopień inżynierski), magisterski pełny lub uzupełniający i studia doktoranckie. Doktorant otrzyma wszystkie uprawnienia studenta, a za przyznane stypendium na studiach doktoranckich byłby zobowiązany do prowadzenia zajęć dydaktycznych jako asystent. Zgodnie z wymogiem konstytucyjnym ustawa wprowadza pomoc materialną dla wszystkich uczelni, a więc również dla uczelni niepublicznych.

♦    Ustawa wprowadza odpłatność za studia wyższe. Konstytucja RP zapewnia bezpłatną naukę w szkole wyższej, więc jako bezprawne ocenione zostały opłaty za studia wieczorowe i zaoczne. Ich likwidacja oznaczałaby zubożenie szkolnictwa wyższego o znaczne sumy, przeciętnie o 15% budżetu szkół wyższych w skali kraju (w niektórych uczelniach 50% budżetu pochodzi z tych opłat). Budzi zastrzeżenie zasada, że za studia stacjonarne, o szerszym programie, nie pobiera się opłat, a za wieczorowe i zaoczne, prowadzone w gorszych warunkach i na niższym poziomie - opłaty są wysokie. Opłaty na studiach będą zunifikowane i zryczałtowane, a obejmować będą weryfikację wiedzy i certyfikację umiejętności, m.in. płacić się będzie za kolokwia i egzaminy. Do określenia wysokości opłat przyjęto 10 proc. średniego wynagrodzenia w gospodarce. Obecnie jest to około 1200 zł. Opłata miesięczna za studia wynosiłaby ponad 100 zł i wówczas suma wpływów byłaby podobnej wysokości, którą obecnie szkolnictwo wyższe dysponuje, jedynie kształtowałaby się różnie w poszczególnych uczelniach. Ten system musiałby uwzględniać ulgi i zwolnienia, tak jak w każdym systemie pobierania opłat w szkołach publicznych, np. ulgi dla preferencyjnych kierunków, dla najlepszych czy dla najuboższych studentów. System zwolnień opracowany byłby indywidualnie dla każdej uczelni, z uwzględnieniem jej możliwości.

♦    Propozycje takiego rozwiązania budzą już kontrowersje. Zabiera ono przywileje 590 tys. studentów studiów stacjonarnych, ale równocześnie ponad 400 tys. studentów w szkołach publicznych, studiujących na studiach wieczorowych i zaocznych, może stracić możliwość kontynuowania nauki.

♦    Ustawa wprowadza nowe zasady zatrudniania nauczycieli akademickich. Utrzymane zostały dotychczasowe stanowiska: asystent, adiunkt, profesor nadzwyczajny, profesor zwyczajny. Nauczyciele na stanowiskach asystenta, adiunkta i profesora nadzwyczajnego zatrudniani będą na zasadzie umowy o pracę albo kontraktu. Stabilizacja następowałaby dopiero na stanowisku profesora zwyczajnego i mógłby ją osiągać nauczyciel mający tytuł naukowy. Na stanowisku profesora nadzwyczajnego mógłby być zatrudniony doktor habilitowany lub profesor z tytułem, jeśli uczelnia nie podejmie decyzji o zatrudnieniu go na stanowisku profesora zwyczajnego. Nie byłoby automatycznego zatrudniania profesora z tytułem naukowym na stanowisku profesora zwyczajnego (taka była propozycja w jednej z wersji ustawy). Uczelnia decydowałaby, zgodnie z projektem nowej ustawy, o warunkach pracy i płacy.

♦    Ustawa proponuje wprowadzenie w miejsce krytykowanego pensum dydaktycznego 30 godzin pracy w tygodniu, różnicując je w zależności od stanowiska. Pozostałe 10 godzin pracy (Kodeks Pracy zobowiązuje do 40 godzin pracy w tygodniu) wykorzystane mogą być na konsultacje i pracę naukową.

♦    Wprowadzone zostaje pojęcie podstawowego miejsca pracy. Tylko zatrudnienie na podstawowym miejscu pracy w jednej uczelni liczyłoby się do uprawnień do kształcenia. Dopuszcza się możliwość zatrudniania poza uczelnią macierzystą za zgodą rektora. Pracownik z uczelni publicznej, stanowiącej podstawowe miejsce pracy, mógłby pracować tylko w jednej uczelni niepublicznej, gdzie miałby możliwość zaliczenia uprawnień do kształcenia. Ustawa daje możliwość zawierania porozumień między uczelniami, wydziałami uczelni i instytutami naukowymi w kraju i za granicą.

♦    Ustawa utrzymała stopień naukowy doktora i doktora habilitowanego. Wycofano się z propozycji automatycznej nominacji na stanowisko profesora po uzyskaniu habilitacji. Pozostał tytuł profesora (bez przymiotnika naukowy) danej dziedziny nauki czy sztuki. Tytuł profesora nadawany byłby w dotychczasowym trybie. Zatrudnianie na stanowisku profesora zwyczajnego dotyczyłoby tylko danej uczelni. Zgodę na zatrudnienie wyrażałby rektor. W innej uczelni należałoby uzyskać potwierdzenie zatrudnienia na stanowisku profesora zwycząjnego. Proponuje się podniesienie wymagań w stosunku do jednostek mających prawo do doktoryzowania i habilitowa-