4261638970

Od Redakcji personalnym) buntów społecznych z lat poprzednich, np. Praskiej Wiosny lub rewolucji „Solidarności”, czy wykorzystywał dorobek elit emigracyjnych. Uczestnicy dyskusji zwrócili także uwagę na elementy socjologicznego obrazu wydarzeń 1989 r. Wskazali na znaczenie osobowości przywódców partii komunistycznych oraz zmian pokoleniowych, które zaszły w rządzących partiach, ale dostrzegalne były również w postawach społeczeństw. Pokazali odmienne reakcje obywateli poszczególnych państw i różnice w stopniu ich zaangażowania w wydarzenia 1989 r.

Wątek Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej jako jednego z głównych podmiotów wydarzeń prowadzących do upadku komunizmu w Polsce został rozwinięty w kolejnych artykułach zamieszczonych w tomie. Ich autorzy zwrócili uwagę na procesy wewnątrzpartyjne, które miały najistotniejszy wpływ na przebieg i charakter wydarzeń 1989 r. Mirosław Szumiło przedstawia szkic do portretu kierownictwa PZPR w latach 1986-1990. Autor pokazuje zróżnicowanie tego gremium pod względem pochodzenia, doświadczeń pokoleniowych i dróg kariery. Siedzi również zmiany personalne, które zaszły w tej grupie. Wewnętrzna dekompozycja PZPR była jedną z przyczyn, które doprowadziły do upadku komunizmu. Ten proces rozkładu partii ukazał Piotr Brzeziński w artykule Agonia „przewodniej siły”. Kryzys PZPR w latach osiemdziesiątych, na przykładzie Gdańska i Gdyni. Problemy lokalnych struktur partii odzwierciedlały sytuację PZPR w skali ogólnokrajowej. Dezintegracja partii w pełni ujawniła się w czasie wyborów w czerwcu 1989 r. Paulina Codogni przeanalizowała działania obozu władzy w kampanii przed wyborami, które doprowadziły do spektakularnej klęski wyborczej.

W przeciwieństwie do autorów artykułów dotyczących spraw polskich, Ilko--Sascha Kowalczuk skupił się na społecznych czynnikach, które doprowadziły do upadku komunizmu w NRD. Wiele uwagi poświęcił nastrojom buntu wśród młodego pokolenia.

Obrazu wydarzeń 1989 r. dopełnia artykuł Patryka Piesko ta Bonn - Warszawa - Solidarność. Dyplomacja RFN wobec PRL i „Solidarności”. Autor zwraca uwagę na specyfikę relacji Polski i RFN, którą było zdominowanie oficjalnych rozmów przez kwestie związane z dziedzictwem II wojny światowej oraz sprawy gospodarcze, a nie polityczne.

Dział Varia otwiera artykuł Jana Daniluka dotyczący okoliczności powstania i funkcjonowania obozu karnego SS i policji w Maćkowach pod Gdańskiem. Placówka ta pełniła funkcję obozu od 1941 r. do początku 1945 r., a wcześniej zorganizowano tam koszary nowej jednostki SS formowanej w Gdańsku oraz obóz Volksdeutsche Mittelstelle. Anuradlia Bhattacharjee przypomina wydarzenia związane z ewakuacją polskich dzieci z ZSRR do Indii w 1941 r. Autorka skupia się na mniej znanym wątku pomocy, której udzielili dzieciom władcy oraz obywatele indyjskich księstw.

Dwa kolejne artykuły ukazują polityczne aspekty funkcjonowania systemu stalinowskiego w Polsce. Paweł Przybylski przedstawia wybrane wątki pracy aparatu polityczno-wychowawczego w Marynarce Wojennej w latach 1944-1947. Autor koncentruje się na sprawie kontradm. Adama Mohuczego, dowódcy polskiej marynarki, odsuniętego ze stanowiska w 1947 r., a następnie skazanego w procesie dowództwa polskiej floty. Tomasz Rochatka analizuje rolę