4552035443

94 Zofia Kaczorowska

W celu sprecyzowania rodzaju i stopnia zależności między sumami opadów w tych podokresach obliczono wariancje i liczby Studenta, po czym dla danego stopnia swobody i obliczonej liczby Studenta określono z tablic orzeczenie co do istotności znalezionego związku.

Dla wszystkich 5 analizowanych stacji stwierdzono zależność istotną, przy czym w Koszalinie, Warszawie, Wrocławiu i Krakowie przy maksimum plam roczne sumy opadu są nieznacznie niższe niż przy minimum, a w Poznaniu— przeciwnie — wyższe (tabela 13).

Aby lepiej zobrazować kształtowanie się sum opadu wokół maksimum i minimum plam, sporządzono wykresy dla wszystkich 5 stacji, odkładając na osi odciętych kolejne lata, a na osi rzędnych — średnią roczną sumę opadu, odpowiadającą danemu podokresowi z maksimum lub z minimum, przyporządkowując ją temu rokowi, w którym ekstremum wystąpiło. Krzywe są skomplikowane, przecinają się wielokrotnie, wartości skrajne sum przypadają i na różne cykle, i na różne podokresy (ryc. 7).

8.    Analogiczna próba wykonana dla całej Polski za okres 60-letni wykazała również nieznacznie niższą sumę przy maksimum niż przy minimum, ale orzeczenie co do istotności związku wypadło negatywnie.

9.    Wynik ten w zasadzie potwierdza wniosek W. Gorczyńskiego

0    braku wyraźnej zależności między rocznymi sumami opadu i nasileniem plam.

10.    Poddano również sprawdzeniu hipotezę F. Baura, mówiącą o istnieniu trzykrotnego wahnięcia letnich sum opadów w 11-letnim cyklu plam słonecznych, na materiale przeszło 100-letnim dla 2 stacji Warszawa i Kraków oraz na materiale 60-letnim dla Polski nizinnej (operowano tu średnimi sumami opadów letnich dla 22 stacji — od Koszalina po Przemyśl) i dla Podhala, reprezentowanego przez Zakopane.

F. Baur stawia tezę, że w Europie środkowej wzmożona częstość sezonów letnich wilgotnych występuje 1 rok przed ekstremami i 1 rok po ekstremach oraz 3 lata po maksimum plam, a zwiększona częstość sezonów letnich suchych — 2 lata przed ekstremami i 2 lata po maksimum.

Badanie dla Warszawy i Krakowa wykazało (tab. 14), że:

a)    wzmożona częstość sezonów letnich wilgotnych zarysowuje się wyraźnie 1 rok przed maksimum i 1 rok po maksimum, już nieco słabiej 1 rok po minimum, a równie często notowane są nadmiary jak i niedobory 1 rok przed minimum,

b)    lata nadmiernie suche zdarzają się wyraźnie częściej 2 lata przed maksimum i 2 lata przed minimum, natomiast trzecie wahnięcie — 2 lata po maksimum nie znajduje potwierdzenia.

Analogiczny wynik uzyskano dla Polski nizinnej i dla Podhala za okres 1900—1959 (tab. 15):

a) widać wzmożoną częstość nadmiaru opadów letnich 1 rok po maksimum

1    1 rok po minimum, natomiast 1 rok przed maksimum liczba nadmiarów