4645771738

2

STEFAN ROSOŁOWSKI

ok. 20 milionów ludzi, a produkcja zbrojeniowa zatrudnia ponad 53 milionów pracowników.

Tendencje wykorzystywania nauki na potrzeby wojskowe były znane i realizowane od dawna, jednak wprzęgnięcie jej w sposób zorganizowany w służbę wojny nastąpiło dopiero w okresie wielkiej rewolucji francuskiej. Uczeni francuscy oddali duże usługi w opracowaniu nowej technologii produkcji dział i prochu.

Udział nauki w przebiegu I wojny światowej był znaczny i zwiększał się z każdym rokiem. Sztaby poszukiwały dróg bezpośredniej współpracy z uczonymi; angażowano ich do badań nad nowymi typami uzbrojenia (artylerii, lotnictwa, broni pancernej i chemicznej), do poszukiwania sposobów wykrywania nieprzyjacielskich stanowisk artyleryjskich, do zwalczania okrętów podwodnych i do zastosowania radia dla celów łączności³.

W czasie II wojny światowej nauka państw walczących została niemal całkowicie zaangażowana do służby dla różnorodnych potrzeb wojennych. Badania naukowe odegrały wielką rolę w przygotowaniu wojny, a następnie w jej przebiegu, nie tylko dzięki opanowaniu nowych rodzajów broni (pociski rakietowe, bomba atomowa), ale również w wyniku wprowadzenia nowych metod koordynowania i kierowania samymi operacjami wojennymi⁴.

Zastosowanie najwyższych osiągnięć nauki (fizyka jądrowa, elektronika, chemia, cybernetyka) do celów wojskowych doprowadziło do wytworzenia nowych środków walki o nieznanej dotychczas mocy i zasięgu. Gwałtowny rozwój technicznych środków walki pociągnął za sobą przewrót w sztuce wojennej⁵, wymagający opracowania nowych zasad walki, zasad wojny rakietowe-jądrowej. W sztuce operacyjnej znalazła zastosowanie matematyka i cybernetyka. Oddziały wojsk rakietowych nie mogą obyć się bez maszyn elektronowych.

Przygotowanie wojny w oparciu o najnowsze wyniki badań naukowych wywiera olbrzymi wpływ na charakter współczesnej armii. Wymaga nie tylko wysokich kwalifikacji kadry dowódczej i technicznej, ale również istnienia licznego sztabu wojskowych pracowników naukowych, niezbędnych do rozwiązywania ściśle wojskowych problemów, do współpracy z nauką i przemysłem wojennym. Efektywność ich naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej działalności decyduje

0    skuteczności obrony państwa.

Obserwacja przebiegu tych procesów w historii wojskowej ostatniego półwiecza pozwala stwierdzić, że równocześnie ze stałym wzrostem roli nauki w przygotowaniu i prowadzeniu wojny postępuje ilościowy i jakościowy rozwój bibliotek wojskowych i wzrost ich znaczenia.

Biblioteka naukowa kumuluje wytworzone przez naukę (a także przez kulturę

1    życie społeczne) informacje utrwalone w dokumentach, porządkuje je i przygotowuje do użytkowania, pośredniczy w ‘procesie wykorzystywania rezultatów badań naukowych dla celów poznawczych i praktycznych. Cała praca biblioteki naukowej nastawiona jest na zaspokojenie potrzeb czytelnika poszukującego, naukowych informacji.

Rozwijająca się specjalizacja badań spowodowała powstanie bibliotek specjal-

⁸ Por. Maurin: La Science et Varm6e. Rev. polit. et parlement. t. 156 :1933 s. 287—305.

⁴ Por. J. D. Bernal: Nauka w dziejach. Warszawa 1957 s. 551—552.

⁶ Zob. Franciszek Skibiński:    Ogólne kierunki rozwojowe współczesnej

myśli wojskowej. Wojsko Ludowe R. 12 :1961 nr 3 s. 17-23. Por. też. J. M. S z e j-n i n : Nauka i militaryzm w SSzA. Nauczno-tiechniczeskij pierieworot w wojen-nom diele i wozniknowienije priedposyłok krizisa militarizma. Moskwa 1963 ss. 590.