4645771763

56

RECENZJE I SPRAWOZDANIA

bibliografów jako praca teoretyczna i informacyjna i z tego względu zasługuje na omówienie.

Część ogólna podręcznika zatytułowana „Wprowadzenie teoretyczne” i opracowana przez J. Drtinę zawiera omówienie teoretycznych i metodycznych problemów bibliografii. Po wstępie, referującym pokrótce najważniejsze wydawnictwa z teorii i metodyki bibliografii, autor stara się określić znaczenie terminu bibliografia. Wskazując na siedem różnorodnych znaczeń tego terminu (bibliografia jako spis, jako nauka o spisach, jako metodyka bibliograficzna, jako dokumentacja itp.) Drtina omawia radzieckie definicje bibliografii i podaje własną zbiorczą i pełną definicję:

Bibliografia jest teoretyczną i praktyczną dyscypliną naukową, której przedmiot obejmuje: 1. historyczny rozwój, metodykę, organizację i technikę spisu bibliograficznego; 2. opracowanie, reprodukcję i selekcję materiałów tekstowych i informacji w osiągalnej kompletności; 3. Społeczne oddziaływanie i umiejętne wykorzystywanie spisów (bibliografii) w pracy naukowej, w samokształceniu i w upowszechnianiu literatury postępowej; 4. analizę zawartości i kierunków rozwoju narodowej i światowej produkcji wydawniczej w przeszłości i obecnie.

Dalsze rozdziały są poświęcone omówieniu teoretycznych podstaw bibliografii radzieckiej, z wyeksponowaniem poglądów Lenina na bibliografię i jej znaczenie w bibliotekarstwie i w upowszechnianiu postępowej myśli oraz zreferowaniu stanowiska uczonych zachodnich (Peignot, Schneider, Bestermann, Malcles i in.) i poglądów L. J. Zivnego, który określony został jako formalista, traktujący książkę pod wpływem bibliotekarstwa angielskiego jako obiekt wyłącznie materialny.

Następny rozdział zatytułowany „Typy i rodzaje bibliografii” klasyfikuje spisy bibliograficzne według ich zakresu, zasięgu lub przedmiotu, a rozdział pt. „Główne zasady analizy i charakterystyki bibliografii” podaje kryteria oceny, schematy kompozycji spisów bibliograficznych, dobór materiałów, ich układ, opis dokumentów i przeznaczenie czytelnicze. Porównanie bibliografii z katalogiem wprowadza do rozdziałów, traktujących o zasadach opisu bibliograficznego (rejestracyjnego i adnotowanego) i o klasyfikacji stosowanej w bibliografiach ogólnych. Rozdziały końcowe zajmują się zagadnieniami analizy książki pod względem formalnym (klasyfikacja wydawnictw), treściowym (analiza treści) i kompozycyjnym. W zakończeniu rozważań teoretycznych Drtina wskazuje na znaczenie bibliografii dla bibliotekarstwa i dla badań naukowych.

Syntetyczne ujęcie tematu przez J. Drtinę musiało się ograniczyć do wskazania problemów i zagadnień bez wniknięcia w ich szczegóły. Odbiło się to niekiedy na precyzji wywodów, zwłaszcza tych, które dotyczą kwestii dotąd jeszcze spornych lub nie całkowicie wyjaśnionych. Tak np. dyskusyjna pozostaje podana przez Drtinę definicja bibliografii, zbyt rozbudowana, niedostatecznie uzasadniona i pomijająca problem tworzenia spisu bibliograficznego, będący zawsze najważniejszą czynnością bibliograficzną. Sprzeciw budzi też zbyt pobieżne omówienie poglądów na bibliografię teoretyków zachodnich.

Zgadzając się z autorem, że współczesna bibliografia nie może ograniczać się tylko do opisu wydawnictw pod względem cech wydawniczo-formalnych, że musi również zajmować się ich treścią, trzeba jednak zwrócić uwagę, że zagadnienia dotyczące rejestracyjnego opisu książki są omówione zbyt pobieżnie w stosunku do charakterystyki analizy treściowej. Przecież bibliografię odróżnia od innych dyscyplin naukowych, których przedmiotem badań jest książka, lub