5033109134

Numer 10/2003 PRZEGLĄD UNIWERSYTECKI 15

Wręczenie doktoratu honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Jayierowi Solanie

Słowo JM Rektora UWr. prof. Zdzisława Latajki

Mam zaszczyt poinformować Państwa, że Senat Uniwersytetu Wrocławskiego, na wniosek Wydziału Nauk Społecznych, po uzyskaniu pozytywnych opinii, podjął w dniu 2 lipca 2003 roku uchwałę o nadaniu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego Panu Profesorowi Javierowi Solanie.

Drogę życiową prof. Javiera Solany przedstawił dziekan prof. Bernard Albin

Francisco Javier Solana, ceniony uczony i wybitny polityk, urodzony 14 lipca 1942 roku w Madrycie, wywodzi się z rodziny mieszczańskiej o chlubnych tradycjach intelektualnych. Jego dziadkiem ze strony matki był Salvador de Madariaga, znany pisarz i polityk, minister spraw zagranicznych przed przewrotem faszystowskim, ojcem - profesor chemii w Madrycie, represjonowany przez reżym frankistowski. Pobierał naukę w elitarnym Colegio de El Pilar na Uniwersytecie Complutense w Madrycie, gdzie ukończył fizykę w 1965 roku. Po ukończeniu studiów kontynuował naukę na uczelniach holenderskich i brytyjskich, zaś w latach 1965-1970, dzięki stypendium Fundacji Fulbrighta, na kilku uniwersytetach amerykańskich. W 1970 roku uzyskał stopień naukowy doktora fizyki na Uniwersytecie Stanowym w Wirginii. W roku następnym powrócił do Hiszpanii, gdzie został zatrudniony na stanowisku docenta w nowo utworzonym Uniwersytecie Autonomicznym w Madrycie. W 1973 roku powierzono mu Katedrę Fizyki Ciała Stałego na Uniwersytecie Complutense, gdzie dwa lata później został profesorem. Prowadził wówczas intensywne badania naukowe, zajął się zagadnieniami pola powierzchni, w szczególności wzbudzeń elementarnych układów w stanie nadciekłym. Opublikował z tego zakresu ponad 30 prac.

Jednak nie nauki ścisłe stały się najważniejszym polem działalności oraz sukcesów profesora Javiera Solany, lecz działalność społeczno-polityczna, w szczególności polityka międzynarodowa. Wyniesiona z domu rodzinnego wrażliwość na sprawy społeczne oraz niechęć do faszystowskiej dyktatury gen. Francisco Franco sprawiły, że już w latach studenckich, podobnie jak jego brat Luis, zaangażował się w opozycyjną działalność polityczną. Był organizatorem forum opozycji studenckiej zw. Tygodniem Odnowy Uniwersyteckiej, za co w 1963 roku został ukarany naganą przez władze uczelni. Rok później wstępuje do Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSOE), działającej nielegalnie. W trakcie pracy w szeregach młodzieży socjalistycznej zaprzyjaźnia się z Filipe Gonzalezem Marąuezem, który po objęciu w 1974 roku funkcji sekretarza generalnego partii socjalistycznej czyni go najbliższym współpracownikiem. Jeszcze w tym samym roku Javier Solana reprezentuje partię na forum utworzonego wówczas sojuszu ugrupowań demokratycznych pod nazwą Platforma, później Platajunta. W grudniu 1976 roku, podczas XXVII Kongresu PSOE w Madrycie, zostaje wybrany na sekretarza do spraw organizacji i prasy Komitetu Wykonawczego partii. W roku następnym, w pierwszych demokratycznych wyborach po śmierci gen. F. Franco, jako jeden z liderów PSOE, został wybrany w okręgu madryckim na posła do Zgromadzenia Konstytucyjnego. Pozostał nim bez przerwy do 1995 roku.

Po dojściu socjalistów do władzy w 1982 roku Javier Solana rozpoczyna karierę rządową. Kolejno jest ministrem kultury w rządzie Filipe Gonzaleza, w 1985 roku zostaje rzecznikiem rządu, w 1988 - ministrem edukacji, w 1992 - ministrem spraw zagranicznych. W okresie pracy na stanowiskach ministerialnych dał się poznać jako człowiek dialogu, dobry organizator i zwolennik kompromisów. Cechy te wykazywane w trakcie pełnienia funkcji ministra spraw zagranicznych Hiszpanii zyskiwały mu przyjaciół i uznanie na arenie międzynarodowej. Stawał się osobą znaną i cenioną. Toteż w 1995 roku, gdy doszło do wyborów nowego Sekretarza Generalnego NATO, z trzech

kandydatów: Duńczyka Ellemanna Jensena, byłego premiera Holandii Ruuda Lubbersa i Javiera Solany, wybór padł na kandydata hiszpańskiego, mimo że ten wywodził się z partii niegdyś sprzeciwiającej się wstąpieniu Hiszpanii do Sojuszu i reprezentował kraj nie zintegrowany formalnie z jego strukturami wojskowymi. Jednakże dzięki jednoznacznej proeuropejskiej i proatlantyckiej orientacji Javiera Solany jego kandydatura na Sekretarza Generalnego NATO została szybko zaakceptowana przez Radę Atlantycką na szczeblu ministerialnym i z dniem 5 grudnia 1995 roku został formalnie mianowany na to stanowisko. Był pierwszym Hiszpanem, któremu powierzono tak ważną funkcję międzynarodową.

Mandat Javiera Solany przypadł na kluczowy okres w historii Sojuszu, kiedy to organizacja ta zaangażowana była w Bośni i Hercegowinie w realizacji swojej pierwszej misji pokojowej przy pomocy sił implementacyjnych (IFOR), a następnie do grudnia 1996 roku sił stabilizacyjnych (SFOR). Ponadto Sojusz dokonywał wówczas reorientacji swojej strategii, reorganizował swoje struktury polityczne i wojskowe, poszukiwał nowych form współpracy z Rosją, które ułatwiłyby rozszerzenie NATO na wschód. W tym ważnym okresie dla Paktu Północnoatlantyckiego osobowość Javiera Solany okazała się niezwykle pomocna. Towarzyski, jowialny, skory do kompromisu niejednokrotnie przyczyniał się do przezwyciężenia różnic i uprzedzeń, obaw i podejrzeń. Ta wyjątkowa rola niestrudzonego, cichego mediatora była szczególnie widoczna w latach 1996-1997, w trakcie trudnych negocjacji z Rosją, kiedy to zaproponowano Kremlowi specjalny system współpracy i konsultacji w zamian za akceptację wstąpienia do Sojuszu państw Europy Środkowej i Wschodniej. Układ o Wzajemnych Stosunkach, Współpracy i Bezpieczeństwie pomiędzy NATO a Rosją, który był osobiście negocjowany przez Javiera Solanę, został podpisany w Paryżu 27 maja 1997 roku. Na okres sprawowania przez niego funkcji Sekretarza Generalnego NATO przypadają też istotne zmiany w strukturach i funkcjonowaniu Sojuszu. Najważniejsze fakty to: integracja wojskowa Hiszpanii z NATO (1996), przyjęcie koncepcji Międzynarodowych Sił Zbrojnych, które miałyby umożliwić Europejczykom operacje wojskowe bez udziału wojsk amerykańskich (1996), czy reforma struktur wojskowych zapewniająca europejskim dowódcom większy udział w strukturach dowodzenia Paktu.