5109636874

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Organy administracji publicznej i ich kontrola

4.1.1. Materiał nauczania

Prawo administracyjne to normy prawa regulujące organizację i zachowanie się administracji państwowej jako części aparatu państwowego, a także zachowanie się osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nieunormowanym przez przepisy należące do innych gałęzi prawa.

W tym znaczeniu prawo administracyjne składa się z trzech części: prawa o ustroju administracji państwowej, prawa materialnego i prawa proceduralnego.

Prawo o ustroju administracji publicznej, zwane prawem ustrojowym, reguluje organizację i zasady funkcjonowania aparatu administracyjnego, powołanego do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej. Reguluje ono przede wszystkim strukturę aparatu administracyjnego, określa podmioty administracji i ich strukturę, zakres zadań, formy i metody ich wykonania, a także przepisy tworzące podział administracyjny kraju.

Prawo materialne zawiera normy ustanawiające wzajemne uprawnienia i obowiązki administracji publicznej oraz podmiotów znajdujących się na zewnątrz tej administracji. Wyznacza ono wprost reguły zachowania dla każdego, kto znajduje się w określonej sytuacji czy posiada określone dobra lub prowadzi określoną działalność.

Prawo proceduralne omówione zostało w innym poradniku.

Podział terytorialny kraju

Podziału terytorialnego kraju dokonuje się w tym celu, aby w każdej jednostce terytorialnej ustanowić odpowiedni organ państwa lub jednostki niepaństwowe wykonujące zadanie państwa, które by działały w ściśle określonych granicach terytorialnych.

Podział terytorialny jest zjawiskiem prawnym, społecznym i politycznym. Ma zasadnicze znaczenie dla organizacji i funkcjonowania całego systemu administracji i podmiotów gospodarczych. Można powiedzieć, że podziały terytorialne tworzone są dla podmiotów państwowych w celu wprowadzeniu pewnego ładu i porządku w działalności na określonej powierzchni.

Z podziału terytorialnego wynika właściwość miejscowa organów administracji publicznej.

W procesie historycznego rozwoju wykształciły się trzy typy podziału terytorialnego państwa: zasadniczy, specjalny i pomocniczy.

Podział zasadniczy (podstawowy) tworzony jest dla organów terenowych do realizacji podstawowych celów państwa i zasad jego funkcjonowania. Korzystają z niego terenowe organy administracji rządowej oraz organy jednostek samorządu terytorialnego. Jednostkami tego podziału są: województwa, powiaty oraz gminy. Obecnie istniejący podział zasadniczy wprowadzony został ustawą z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trzystopniowego podziału terytorialnego państwa (DzU Nr 96, poz. 603 z późn. zm.).

Podział specjalny tworzony jest dla wyspecjalizowanych organów państwowych, przedsiębiorstw lub zakładów dostosowanych do specyfiki wykonywanych działań określonych w ustawie, np.: ustawa o administracji rządowej w województwie stanowi, iż ustanowienie organów administracji niezespolonej może nastąpić, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem „Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”