5194416808

albae)), rozwijały się często w torfiankach i rowach na torfowiskach sfagnowych. Jednak zasiedlające je populacje mogły być mniejsze i mniej stabilne niż w siedlisku naturalnym - zależało to głównie od stadium sukcesji, w którym znajduje się dany zbiornik;

-    siedliskiem wtórnym ważek związanych z siedliskiem 3260 (Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników) były rowy melioracyjne na łąkach i torfowiskach, optymalnie - na torfowiskach źródliskowych. Jednak takie rowy o odpowiednich warunkach środowiskowych są nieliczne, rozproszone i ulegają szybkiej sukcesji;

-    odpowiednie zbiorniki i niektóre elementy zgrupowania ważek siedliska nr 3140 (Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami ramienic Charetea (podtyp 3140-1 Zbiorowiska ramienic ze związku Charion fragilis w silnie zmineralizowanych, zasadowych wodach oligo- i mezotroficznych)) stwierdzono tylko raz, w piaskowni w Gródku (stanowisko nr 141) - w których występowało kilka niewielkich, ale głębszych zbiorników z łąkami ramienicowymi.

Wody antropogeniczne chroniły też bogactwo gatunkowe ważek Polski środkowowschodniej. Na 66 stwierdzonych gatunków, w antropogenicznych wykazano 65. Średnia liczba gatunków stwierdzanych na stanowiskach antropogenicznych (16,3 + 7,4) była większa, niż na stanowiskach pochodzenia naturalnego (12,1 ± 8,6). Bogactwo gatunkowe poszczególnych rodzajów zbiorników naturalnych i antropogenicznych było porównywalne, zwłaszcza w wodach stojących. Dowodzi to, że znaczenie wód antropogenicznych dla ochrony bogactwa gatunkowego ważek w skali całego badanego obszaru było porównywalne do wód naturalnych. Natomiast w mniejszej skali, może być ono bardzo różne : od niewielkiego po dominujące. Omówiono to na przykładzie 9 wybranych, podobnej wielkości obszarów zbadanych z podobną intensywnością i tymi samymi metodami. Wskazują one, że wody antropogeniczne stają się szczególnie ważne dla ważek na obszarach ubogich w wody naturalne i/lub silnie przekształconych. Ponadto, na obszarach bogatych w wody naturalne i jednocześnie częściowo przekształconych, może utworzyć się stan równowagi między obydwoma rodzajami zbiorników. Przykładem takiego obszaru jest Poleski Park Narodowy.

Perspektywy ochrony czynnej

Bogaty materiał przedstawiony w niniejszym opracowaniu można potraktować jako skutek niezamierzonego ale prowadzonego w dużej skali swojego rodzaju eksperymentu ekologicznego. Pozwala to na wyciągniecie wniosków na temat potencjalnych działań związanych z ochroną czynną ważek.

Ochrona zgrupowań ważek i ich bogactwa gatunkowego może być prowadzona w zbiornikach: już istniejących i wciąż użytkowanych gospodarczo, wyłączonych z

12