5167289356

206 HENRYK DOMINICZAK

zapoznawaniu z ekonomicznymi możliwościami terenu. Przede wszystkim chodziło o zorientowanie się w liczbie i stanie ocalałych zakładów przemysłowych, handlowych, rzemieślniczych i innych obiektów gospodarczych. Dopiero później grupy operacyjne przystąpić miały do przejmowania istniejących zakładów przemysłowych z rąk wojskowych władz radzieckich a następnie do ich zabezpieczenia. Tylko przekazane bowiem obiekty stawały się własnością państwa polskiego a wszystkie pozostałe traktowane były jako radziecka zdobycz wojenna⁵².

Struktura organizacyjna grup operacyjnych na ziemiach zachodnich i północnych była podobna do grup działających na ziemiach starych, tylko kompetencje grup na ziemiach nowych miały znacznie szerszy zasięg. Dla całego obszaru ziem odzyskanych utworzono cztery główne sztaby grup operacyjnych, które rozwijały swą działalność w granicach pierwszego podziału terytorialnego ziem odzyskanych, dokonanego przez Rady Ministrów Rządu Tymczasowego RP z dnia 14. III. 1945 r. Ziemie odzyskane podzielono wówczas na 4 okręgi administracyjne: Śląsk Opolski, Śląsk Dolny, Pomorze Zachodnie i Prusy Wschodnie (Mazury)⁵³. Obszar obecnego województwa zielonogórskiego wszedł wówczas w skład dwu okręgów⁷, zachodnio-pomorskiego i dolnośląskiego. Granicę obu okręgów na Ziemi Lubuskiej miała stanowńć Warta. W praktyce jednak działalność okręgu Pomorza Zachodniego sięgała znacznie dalej na południe i obejmowała jeszcze czasowo również powiaty: żarski, gu-biński i krośnieński. Tak więc organizację grup operacyjnych KERM i Ministerstwa Przemysłu zapoczątkowały na Ziemi Lubuskiej dw^ła sztaby grup operacyjnych: Dolnego Śląska z siedzibą w Trzebnicy, a później Legnicy oraz Pomorza Zachodniego z siedzibą w Pile, a nastąpnie w' Szczecinie i w Koszalinie.

Na czele sztabu grupy okręgowej KERM stał pełnomocnik główmy oraz jego dwóch zastępców⁷ od spraw organizacyjnych oraz Związków Zawodowych. Ponadto w skład sztabu grupy wschodził kierownik personalny, do którego zadań obok spraw kadrowych, należało zajmowanie się akcją osadnictwa. Temu stanowisku podlegali: łącznik do spraw wojskowych, kwatermistrz, specjaliści branżowi, instruktorzy, księgowy, kierowmik działu statystycznego, sekretarki, maszynistki, szofer oraz personel pomocniczy w składzie 5—8 osób⁵*. Grupa operacyjna na terenie obwodu (powiatu) na jakie dzielił się okręg składała się z pełnomocnika, 1—2 zastępców, kierownika personalnego, łącznika do spraw wojskowych, kwatermistrza, 1—3 inżynierów specjalistów-, 2 inspektorów, sekretarki, maszynistki, szofera oraz personelu pomocniczego w składzie 2—5 osób. W poszczególnych obw^rodach grupy organizowały straż przemysłową, której liczba w zależności od potrzeb wahała się od 10—80 osób⁵⁵.

Ze względu na odmienność warunków na ziemiach nowych działalność grup operacyjnych miała tu znacznie inny charakter niż na ziemiach starych. Przede wszystkim zakres działania i kompetencje grup na ziemiach nowych były znacznie szersze. Całość mienia poniemieckiego po przejęciu od wojskowych władz radzieckich znalazła się w ręku państwo polskiego, w związku z czym grupy operacyjne przejmowały pod swoją opiekę nie tylko obiekty przemysłowo, jak to miało miejsce na ziemiach starych, ale także zakłady

52.    op. cit.

53.    AAN zesp. URM, Protokoły posiedzeń Rady Ministrów s. 149.

54.    AAN grupy operacyjne sygn. 1 Orientacyjna instrukcja o pracy grup operacyjnych na ziemiach zachodnich.

55.    Tamże.