5224572628

sterowanie pneumatyczne

4.3. Elementy maszyn, napęd -i hydrauliczne

4.3.1. Materiał nauczania

Wały i osie

W większości maszyn, występują elementy wykonujące mchy obrotowe lub wahadłowe, których położenie z punktu widzenia pracy maszyny powinno być ściśle ustalone. Zadanie to spełniają wały i osie. Osie dzieli się na stałe lub ruchome w zależności od tego, czy element wirujący, którego położenie ustalają, obraca się względem osi, czy obraca się wraz z osią względem ramy.

W skład osi i wałów wchodzą: czopy, tj. odcinki wałów i osi stykających się bezpośrednio z innymi elementami maszyn, odcinki swobodne oraz odsądzenia, pierścienie i kołnierze, stanowiące z wałem jedną całość lub na stałe z nim związane (rys. 13).

Rys. 13. Elementy składowe osi i walów: 1 - odcinek swobodny walu, 2 - czopy, 3 - osadzenie, 4 - kołnierz,

5 - pierścień osadczy, 6 - wielowypust, na przy kład pod kolo zębate przesuwane [2, s. 51]

W zależności od przeznaczenia rozróżnia się wały pędne, tj. takie, których głównym zadaniem jest przenoszenie napędu, oraz wały maszynowe spełniające zadanie pomocnicze.

Łożyska

Łożyska są elementami maszyn służącymi do podtrzymywania osadzonych w nich wałów i osi oraz ustalającymi ich położenie względem nieruchomej podstawy. Łożyska dzieli się na dwie podstawowe grupy: ślizgowe i toczne.

Łożyska ślizgowe to takie, w których powierzchnia czopa wału lub osi ślizga się po powierzchni obejmującej go, zwanej panwią.

W łożyskach ślizgowych dąży się do minimalizacji oporów ruchu poprzez odpowiednie ukształtowanie powierzchni trących czopa i panwi, odpowiedni dobór materiałów na te powierzchnie i ich dokładną obróbkę oraz poprzez zastosowanie odpowiedniego smaru umożliwiającego uzyskanie najbardziej korzystnego rodzaju tarcia ślizgowego. Łożysko toczne - łożysko, w którym ruch jest zapewniony przez toczne elementy umieszczone pomiędzy dwoma pierścieniami łożyska. Pierścień wewnętrzny osadzony jest z pasowaniem ciasnym na czopie wału lub innym elemencie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego"

19