Mitro fan o w .w roku 1903 (i. c.) wykazał, że zmiany ostre temperatury wywołują wakuolizacyę makronukleusa Para-maecium, mikronukleus zaś traci swój kontakt z tym ostatnim i emigruje wgłąb cytoplazmy. Identyczne zmiany w aparacie jądrowym obserwowali Wallengren (1 c.) i Khainski (1. c.) podczas głodu tego wymoczka. W pracy niniejszej widzieliśmy takież same zmiany dotyczące aparatu jądrowego po 3-dniowym pobycie w warunkach atlenowych.
W warunkach normalnych, w okresie przedkopulacyjnym lub w pierwszych stadyach konjugacyi makronukleus ulega frag-mentacyi i stopniowemu zanikowi, mikronukleus zaś traci i tutaj kontakt swój z tym organem. Tylko więc zniszczenie równowagi procesów życiowych w taki lub inny sposób, powoduje zasadnicze zmiany przedewszystkiem w makronukleusie, przerywa kontakt mikronukleusa z tym organem i przysposabia wymoczki do konjugacyi.
We wszystkich więc wyżej oznaczonych przypadkach zjawiskom zaniku makronukleusa towarzyszą procesy konjugacyjne. Jeżeli zwrócimy uwagę na fakt wyżej stwierdzony, że makronukleus przyjmuje bezpośredni udział w procesach oksydacyjnych wymoczka i na wartość, jaką mają te procesy dla życia organizmu— wyda mi się uprawnionem przypuszczenie, że konjuga-cya wymoczków ma na celu reorganizacyę ośrodka oksydacyjnego komórki i następuje wtedy, kiedy ośrodek ten traci w taki lub inny sposób zdolność funkcyi. Przypuszczenie to nabiera szczególnej wagi wobec faktu, który wykazały doświadczenia moje, będące jeszcze w biegu, że ilość pochłoniętego tlenu przez 1000 wymoczków na godzinę jest daleko większa w okresie po-konjugacyjnym aniżeli przed konjugacyą i ma się, jak widać z dotychczasowych danych, jak 1,2 mm* 03 przed konjugacyą do 2,5 i 3 mm1 O., po konjugacyi przez 1000 wymoczków na godzinę. Oznacza to, że zdolności oksydacyjne wymoczków zwiększają się w sposób wybitny po konjugacyi.