5332217845

Geologia

Piotr Daszkiewicz, Radosław Tarkowski

Nieznany dokument dotyczący

zdobycia Araratu

przez ekspedycję Józefa Chodźki

W zbiorach Biblioteki Polskiej w Paryżu, wśród materiałów Aleksandra Chodźki (1804-1891) przechowywany jest interesujący dokument (Sygn. 411/33) dotyczący zdobycia szczytu Ararat przez jego brata Józefa i zdeponowania przesłanego przez niego okazu skały. Z kilku względów dokument ten wart jest przedstawienia. Wprawdzie fakt zdobycia Araratu przez polskiego podróżnika jest dobrze znany, a jemu samemu poświęcono ostatnio opracowanie monograficzne¹, to jednak wiele szczegółów dotyczących samej wyprawy wciąż pozostaje tajemnicą. Aleksander Chodźko, choć w sporządzaniu notatki opierał się w znacznej części na danych opublikowanych przez rosyjską prasę, musiał przecież pozostawać w kontaktach z Józefem, skoro otrzymał od niego okaz geologiczny i zapewne od niego pochodziły niektóre z zawartych w' notatce informacji. Przesłany do Paryża okaz (okazy?) były jednymi z pierwszych - jeśli nie pierwszymi - okazami geologicznymi pochodzącymi z Araratu, jakie dotarły do zachodnioeuropejskich kolekcji przyrodniczych.

Autorzy starali się odszukać ten eksponat. Mimo że Aleksander Chodźko swoją notatkę opatrzył komentarzem: „Składając w Bibliotece Polskiej odłamek skały wzięty z wierzchołka góry Ararat i przysłany mi przez brata mojego Józefa Chodźkę, pułkownika generalnego wojsk

Józef Chodźko (1800-1880)

rosyjskich na Kaukazie, wypisuję tu następującą wiadomość z Żurnał Narodnego Proizwieszcze-nia z 1851 roku”, to cytowanego okazu nie ma w zbiorach biblioteki. Pomimo poszukiwań przeprowadzonych na prośbę autorów, nie uda ło się ustalić, czy okaz ten był w bibliotece przechowywany i - jeśli tak - jakie były jego dalsze losy. Drugim śladem, który autorzy zdecydowali się sprawdzić, jest zawarta na końcu notatki informacja „Kamień araracki pokazywałem profesorowi mineralogii w Jardin des Plantes M. Du-frenoy², który go nazwał «La roche volcanique», skałą wulkaniczną”. Przeprowadzone na naszą prośbę poszukiwania w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej (MNHN) także w tym przypadku nie dały żadnego rezultatu. W muzeal-

Konspekt nr 4/2006 (27)