5399619961

dająca minimum energetycznemu dla dwóch (zbliżających się) atomów nie tworzących wiązania,

promień kowalencyjny (promień wiążący) definiowany jako połowa odległości pomiędzy jądrami identycznych, kowalencyjnie związanych atomów.

Promienie atomów zmieniają się w zakresie 30 -r 220 pm (1 pm = 10 ¹² m), zawsze jednak wielkość promień kowalencyjnego jest mniejsza niż jego promień van der Waalsa.

Okresowość zmian wielkości promieni atomów pierwiastków

Wielkość promienia atomu w znacznym stopniu wpływa na właściwości chemiczne pierwiastków i stanowi klucz do zrozumienia zachowania się pierwiastków podczas tworzenia związków chemicznych.

Wśród pierwiastków grup głównych obserwuje się zmiany wielkości rozmiarów atomów zarówno w grupach jak i w okresach. Te różnice są wynikiem wpływu dwóch przeciwstawnych czynników:

•    liczby powłok: ze wzrostem liczby powłok rośnie prawdopodobieństwo przebywania elektronu w większej odległości od jądra, czego efektem jest wzrost rozmiaru atomów,

•    efektywnego ładunku: ze wzrostem efektywnego ładunku jądra (czyli siły „odczuwania” wpływu dodatniego ładunku jądra przez elektrony) elektrony zewnętrzne są silniej przyciągane przez jądro czego wynikiem jest zmniejszanie się rozmiarów atomów.

Rozmiary atomów są zatem wypadkową powyższych czynników: liczby powłok elektronowych i efektywnego ładunku jądra będącego wynikiem przesłaniania (ekranowania) wywieranego przez powłoki elektronowe znajdujące się między jądrem i warstwą walencyjną. Zwiększenie liczby powłok powoduje wzrost wielkości promienia, któremu przeciwstawia się rosnące przyciąganie między jądrem i elektronami, będące skutkiem słabszego ekranowania:

•    w grupach przeważa efekt związany z obsadzaniem przez elektrony wyższych powłok; przesuwając się w dół grupy, każdy kolejny pierwiastek posiada o jedną więcej wewnętrzną powłokę, która skutecznie ekranuje elektrony powłoki walencyjnej; prowadzi to w konsekwencji do wzrostu rozmiarów atomów przy przechodzeniu w dół grupy układu okresowego,