5409390730

Rozdział 4

■    od czego ten fakt zależy?

■    w jakich warunkach powstaje?

■    wskutek czego powstał ten fakt?

Sformułowanie hipotezy traktowane jest przez wielu dyplomantów jako swego rodzaju sztuka dla sztuki. Tymczasem dobrze sformułowana hipoteza dowodzi znajomości badanej problematyki, a jednocześnie pozwala właściwie ukierunkować badania, ominąć niekiedy czasochłonne i nie rokujące efektów badania mieszczące się obok lub poza zakresem celu pracy.

W niektórych przypadkach hipotezy stanowią złożony pogląd oparty na intuicji, coś znacznie obszerniejszego, niż jedno lub kilka przypuszczeń. Pogląd intuicyjny jest to zwykle złożony układ przypuszczeń, opartych na doświadczeniu niewystarczająco udokumentowanym. Nie kwestionując wartości takich przypadków dla nauki, zwłaszcza powstania nowych nauk, warto zdawać sobie sprawę z tego, że w odniesieniu do prac dyplomowych bezpieczniej jest nie opierać się na hipotezach wyprowadzanych z intuicji, bowiem stanowią one duże ryzyko nie osiągnięcia celu pracy.

Postęp nauki byłby bez hipotez niemożliwy, jednak aby były one dla nauki wartościowe muszą spełniać dwa istotne warunki:

■    muszą być dobrze uzasadnione na podstawie aktualnego stanu danej dyscypliny naukowej;

■    muszą być sprawdzalne przy pomocy metod właściwych danej dyscyplinie naukowej.

Liczne hipotezy, które nie miały wystarczającego uzasadnienia, okazały się bezpłodne, do odkryć naukowych nie doprowadziły, choć nie zawsze były całkiem bezpodstawne. Za bezwartościowe trzeba uważać zarówno hipotezy błędne, jak i bezpodstawne. Jednak paradoksalnie - postęp nauki niejedno zawdzięcza hipotezom błędnym lub wątpliwie uzasadnionym, bowiem przynajmniej niektóre z nich naprowadzały, choćby poprzez krytykę, na właściwe problemy, mobilizowały do krytyki, uczyły ostrożności itp. Nie może to jednak być uzasadnieniem do stawiania hipotez nieuzasadnionych, szczególnie

60