544443893

24 Marek Mariusz Tytko

i podziałów, charakterystyczny dla danej grupy społecznej, narodowej, dla epoki łub kręgu kulturowego czy cywilizacyjnego. Podstawowym czynnikiem kultury plastycznej jest wspólnota wyobrażeniowa pozwalająca tworzyć i odbierać dobra plastyczne. Ową wspólnotę wyobrażeniową, wspólnotę kodów plastycznych, wspólnotę kodów wyobrażeniowych w komunikacji obrazowej tworzą poszczególne kultury narodowe, poszczególne religie oraz całokształt cywilizacji, na przykład cywilizacje: staroegipska, mezopotamska, babilońska, perska, chińska, indyjska, starogrecka, starorzymska, bizantyńska, turańska, łacińska, arabska czy żydowska (według ujęcia teorii cywilizacji Feliksa Konecznego). Kultura plastyczna w czasach nowszych jest tworzona przez poszczególne tzw. języki plastyczne, czyli języki obrazowania o zasięgu międzynarodowym. Mam na myśli sposoby obrazowania rozpowszechnione na całym świecie, na przykład style w sztuce czy szkoły malarskie a nawet techniki plastyczne, do których zalicza się także współczesne obrazowanie komputerowe czy nieco wcześniejszy kiczowaty język rysunkowego filmu animowanego obecny w popkulturze, rozpowszechniony przez wytwórnię Waltera Disneya, komiksy dla dzieci itd. W każdej kulturze plastycznej zawierają się, na swój sposób odrębne od innych dziedzin obrazowania: malarstwo, rzeźba, grafika, architektura, rzemiosło artystyczne czy film, tj. plastyczne obrazowanie filmowe i teatr (plastyczna scenografia teatralna). Kształtuje się więc tym samym pojęcie sztuk pięknych, a w dalszej kolejności dokonuje się podziałów w obrębie każdej z tych dziedzin - w obrębie malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury, rzemiosła artystycznego czy filmu lub teatru (w ograniczonym zakresie) - wyróżniając odmienne języki obrazowania, przedstawiania, wyobrażania w postaci danego rodzaju czy stylu sztuki i pojedynczego dzieła.

Poszczególne kultury plastyczne w różnych cywilizacjach na swój sposób traktują status plastyki, niektóre włączają ową kulturę plastyczną w obręb działań innego typu, traktując wypowiedź plastyczną jako element wystroju dla dokonywanego obrzędu lub jako niezbędną część samego obrzędu, liturgii (na przykład monstrancje, krzyże, ikony, kielichy mszalne itp. paramenty liturgiczne jako artystyczne dzieła sztuki plastycznej). Inne zaś kultury plastyczne podporządkowują plastykę ideologii bądź polityce, tzn. podkreślają jej instrumentalne znaczenie. Można przypomnieć kiczowate transparenty o tendencyjnej treści ideologicznej, przedstawiające na przykład portrety ideologów marksizmu-leninizmu czy symbole komunizmu na pochodach pierwszomajowych w Polsce Ludowej. Obecnie podobną funkcję pełnią kiczowate, wielkopowierzchniowe plakaty reklamowe, tzw. billboardy, nierzadko o treści ideologicznej, używające języka obrazu do celów indoktrynacji i zmiany świadomości zbiorowej obywateli, służące narzucaniu wyboru na zasadzie ‘wdrukowania’ obrazu, tzw. imprinting, poprzez rozpowszechniony masowo symbol wizualny czy wizerunek plastyczny, traktowany instrumentalnie jako środek do celu. Mamy tu do czynienia z pseudokulturą jako instrumentem manipulacji świadomością ludzką, stosowanym, aby osiągnąć za-