5460978081

74

A. SETA, E. SKÓRZYŃSKA-POLIT, E. SZCZUKA, I. GIEŁWANOWSKA

(3Z,6Z)-nonadienal

V \AA_AAAAcOOH

13(S)-HPOT

COOH    /\=/^ Cl

kwas 9-oksononanowy (3Z)-he

COOH

kwas (9Z)-12-okso-9-dodekanowy

A=/W

(2E,6Z)-nonadienal

(3Z,6Z)-nonadienol o(0)H

v~\A/\

rvi“i

A_/V

(3Z)-heksenol o(0)H (2E)-heksenal

W\,

COOH traumatyna

CHO

(2E)-4-hydro(pero)ksy-2

-heksenal

CHO

(2E,6Z)-4-hydro(pero)ksy-

2,6-nonadienal

/W^OH

(2E)-heksenol

V\AA/V\_00H

kwas traumatynowy

RYCINA 4. Metabolizm 9(S)-HPOT i 13(S)-HPOT z udziałem liazy wodoronadtlenkowej (HPL) [26, zmienione ]

FIGURĘ 4. Metabolism of9(S)-HPOT and 13(S)-HPOT with hydroperoxide lyase (HPL) [26, modified]

gromadzenie białek zapasowych, opadanie liści, wzrost oporności szparkowej oraz degradację chlorofilu. Może również wpływać na degradację białek m.in. RuBisCo oraz na syntezę wtórnych metabolitów, takich jak: flawonoidy, alkaloidy, antocyjany. Wykazano, iż ester metylowy kwasu jasmonowego indukuje ekspresję inhibitorów proteinaz w liściach tytoniu [17], ponadto może funkcjonować jako cząsteczka sygnalna nie tylko w obrębie jednej rośliny, ale także pomiędzy roślinami [66].

W szlaku syntazy eteru dwuwinylowego (DES) dochodzi do powstawania niezwykłych oksylipin mających w łańcuchu wodorowęglowym atom tlenu. Po raz pierwszy opisanymi eterami dwuwinylowymi były kwasy kolnelinowy i kolneleninowy wyizolowane z bulw ziemniaka [22]. Oksylipiny tego typu odkryto również w algach Laminaria sinclairii [54] i Polyneura latissima [37] oraz w czosnku [25]. Obecność syntazy eteru dwuwinylowego, efektywnie katalizującej powstawanie kwasów kolnelinowego i kolneleninowego, wykazano także w tkankach korzenia pomidora [12]. Wykazano, że kwas kolnelinowy jest potencjalnym inhibitorem 9-LOX [15], a kwas eterolowy z czosnku hamuje aktywność 13-LOX. Niektóre etery dwuwinylowe wykazują działanie grzybobójcze i przeciwwirusowe. AOS, HPL i DES należą do podrodziny CYP74, która stanowi część białek rodziny cytochromu P450.

Scharakteryzowano też szlak przemian wodoronadtlenków kwasów tłuszczowych z udziałem peroksydazy (POX). POX jest hemoproteiną, która wykorzystuje wodoro-nadtlenki kwasów tłuszczowych jako donory tlenu dla wewnątrzcząsteczkowych i międzycząsteczkowych reakcji epoksydacji wiązań podwójnych [33] (ryc. 6).