5672969274

1 Współczesna wiedza o NSP

1.1 Tło historyczne

Tradycyjnie za ojca koncepcji naturalnej stopy procentowej uznaje się szwedzkiego ekonomistę Knuta Wicksella (1851-1926). Bez wątpienia Wicksell jest autorem pojęcia naturalnej stopy procentowej, jednak już niemal 100 lat przed nim zagadnieniem tym zajmowali się ekonomiści klasyczni (Laidler 1991, s. 129).

Nieodłącznym elementem klasycznej myśli ekonomicznej było traktowanie stopy procentowej, jako zmiennej zdeterminowanej przez realną sferę gospodarki (dokładnie przez produktywność kapitału i stopę preferencji czasowych gospodarstw domowych) i tym samym nie podlegającej wpływowi polityki pieniężnej. Warto przy tym zauważyć, że ekonomiści ci nie rozróżniali stopy realnej od nominalnej (przynajmniej w sferze werbalnej). Być może przyczyną był fakt, że w XVIII i XIX wieku inflacja była zjawiskiem równie częstym jak deflacja, co sprawiało, że ogólny poziom cen w dłuższym okresie był stabilny. W takiej rzeczywistości gospodarczej zdejmowanie komponentu inflacyjnego ze stóp procentowych wydaje się zdecydowanie mniej istotne, niż w znanym nam świecie permanentnej i często wysokiej inflacji.

Jednak, pomimo przekonania o determinowaniu stopy równowagi w realnej sferze gospodarki, ekonomiści klasyczni dopuszczali możliwość czasowego odchylenia stopy rynkowej od stopy równowagi. W tym zakresie zbliżone stanowisko zajmowali wszyscy klasycy, począwszy od D.Hume’a a skończywszy na J.S.Millu (Humphrey 1983).

Fakt, że ekonomiści klasyczni określali determinanty realnych stóp procentowych nie jest szczególnie zaskakujący. Bardziej interesujące jest natomiast, że szczegółowy opis procesów inflacyjnych, zachodzących w gospodarce po obniżeniu (podniesieniu) rynkowych stóp procentowych poniżej (powyżej) stopy naturalnej nie w całości jest dziełem Wicksella. Model reakcji gospodarki na otwarcie luki stóp procentowych, zwany modelem procesu kumulacyjnego, jest bowiem najczęściej kojarzony właśnie z tym szwedzkim ekonomistą (Jonung 1979, s. 461). Tymczasem zręby modelu można znaleźć w pracach dwóch brytyjskich ekonomistów, H.Thorntona (1760-1815) i T.Joplina (ok. 1790-1847), niemal 100

4