page0480

NAZEWNICTWO OBSZARÓW POGRANICZNYCH

i in.). W pracach tego autora zarysowane jest zawsze tło historyczne i socjologiczne, z wydobyciem związków danego obszaru z sąsiednimi. W nazwiskach na terenie dawnego starostwa nowotarskiego Bubak zwrócił m.in. uwagę na elementy obce, mianowicie niemieckie (np. Bryner, Feląg, Finder, Magiera, Sproch), rumuńskie (np. Bachleda, Katafut), ruskie (np. Bizub), węgierskie (np. Bafia).

Podobne elelmenty obce znajdziemy w nazewnictwie osobowym Sądecczyzny (Bubak 1992).

Porównanie nazwisk z polskiego Spiszą z antroponimią sąsiednich obszarów: Podhala, Sądecczyzny, Orawy oraz słowackiego Spiszą ujawnia, że blisko 3/4 form jest identycznych z poświadczonymi wcześniej (w XVII i XVIII w.) na Podhalu. Nazwiska spiskie bliskie też były orawskim (blisko połowa); najmniej nawiązań obserwuje się z obszarem Sądecczyzny. Badania antropommiczne J. Bubaka potwierdziły wcześniejsze ustalenia historyków i dialektologów, że polskie wsie na Spiszu zasiedlane były z sąsiednich terenów Podhala i Sądecczyzny. Polski charakter ma też wiele nazwisk na słowackim Spiszu, np. Bialonćik, Svienty, Ćamogursky, Gorlicky, Kret, Vnenćak, Pajonk i in.

Z podobną problematyką spotykamy się na Orawie (Gołębiowska 1971). Na związki z obszarem polskim wskazują ludowe nazwy osobowe (odojcowskie, odmiejscowe) północnego pasa środkowej Słowacji.

Na pograniczu polsko-słowacko-łemkowskim od XVI do XIX w. nazewnictwo polskie i słowackie wpływało na rozwój antroponimii łemkowskiej (Wolnicz-Pawłowska 1994). Wspólne trzem sąsiednim systemom imienniczym było między innymi: przejście od systemu jedno-do dwuelementowego (tzn. samo imię zostało zastąpione przez formułę: imię + nazwisko), stopniowa eliminacja określeń deskrypcyjnych (typ Iwan syn Wasilka, Hryć z Kunkowej), tworzenie odmężowskich nazw kobiet za pomocą formantu -ania (np. Prusakania od Prusak, Smerekania od Smereka). Ten ostatni typ nazw osobowych spotyka się także w gwarach śląskich, np. z okolic Cieszyna.

Zarysowały się pewne cechy wspólne słowacko-łemkowskie (np. szerokie wykorzystywanie form patronimicznych jako bazy dla nazwisk, tworzenie męskich imion pochodnych od form podstawowych za pomocą formantu -ko, -o, ~'o). O ile formant -ania szerzył się pod wpływem słowackim, to inny formant służący do tworzenia nazw odmężowskich (i wyjątkowo odojcowskich) na polskim pograniczu południowym (a także wschodnim) jest importem ukraińskim. Mowa o formancie -icha (typ Michalicha). Warto wymienić jeszcze jeden

476