page0412

NAZEWNICTWO OBSZARÓW POGRANICZNYCH

należą również nazwy hybrydalne, np. Roffbeke (w I członie slow. *rovb 'rów', w II — dniem, beke = Bach 'potok') i niemieckie, np. Grenz-Bach, związane ze zmieniającą się granicą językową. Po 1945 r. Komisja Ustalania Nazw Miejscowości zamieniła większość nazw niemieckich na nazwy polskie, czasami rekonstruując je z pomorskich zapisów historycznych, np. n. m. Białoboki (poprawnie powinno być *Biały Bóg na podstawie zapisów: Belbuc 1208, Belbog 1216, por. słowińskie biauli boug 'Bóg życia i światłości' oraz ćami boug 'diabeł') lub wprowadzając kalki językowe, np. Sarnia — niem. Rehbach itp.

Nazwy bagien, błot i stawów rzadko zapisywane były w dokumentach, jak np. n. bagna *Straśne (Strasene 1248), zob. niżej rozdział o nazwach terenowych. W większości jest to nazewnictwo nowsze, niemieckie, rzadziej hybrydalne, np. Neue Teich, Niczels Moor, Niefken Soli itp. W podstawie ostatniej nazwy znajduje się przejęty przez Niemców apelatyw *niwka.

NAZWY MIEJSCOWE POMORZA ZACHODNIEGO

Najstarsze zapisane w XI-XIV w. nazwy miejscowe Pomorza Zachodniego są przeważnie słowiańskie. Do najwcześniejszych typów tych nazw należą nazwy patronimiczne z suf. *-ici, później z *-ice. Lokują się one w najstarszych centrach osadniczych Pomorza Zachodniego, np. koło Wolina oraz w pasie przybrzeżnym (zob. mapa 6). Także najstarsze posesywne nazwy z sufiksami *-jb, *-ov- //*-ev- oraz *-in~, notowane do XIV w., najczęściej występują na wskazanych we wstępie terenach najstarszego osadnictwa słowiańskiego. Czasami starsze formacje patronimiczne wypierane są przez inne formy, por. n. m. *Ko$alice, później * Kopalin (Cossalitz 1214, Cussalin 1266). Nazwy patronimiczne utworzone od słowiańskich nazw osobowych należą do najstarszych nazw miejscowych, np. n. m. Miroslavici 1145 od n. os. Mirosław.

Skupiska nazw patronimicznych na obszarze zachodniej Słowiańszczyzny wskazują na dawne centra osadnicze tego regionu (zob. mapa 5). Mapa sugeruje, że między poszczególnymi centrami osadniczymi w Wielkopolsce, Małopolsce i na Śląsku (obszary 1, 2 i 3) a ośrodkami w Czechach, na Łużycach i na Pomorzu (głównie w Meklemburgii) (obszary 4, 5 i 6) istniały strefy graniczne o rzadszym zasiedleniu. Oprócz tego naturalną granicę między ośrodkiem osadniczym na Śląsku a centrami w Czechach i częściowo na Górnych Łużycach tworzyły Sudety wraz z pasmem puszcz i ziemi gorszej do uprawy.

408