page0452

NAZEWNICTWO OBSZARÓW POGRANICZNYCH

NAZWY WODNE

Polskie nazwy wodne Warmii i Mazur były nadawane przez polskich osadników mniejszym obiektom wodnym, nie mających nazw. Zapisywano je rzadko, stąd niewiele nazw ma poświadczenia sięgające XVI w. W większości są to nazwy zapisane dopiero w końcu XIX i na początku XX w. lub utworzone po r. 1945. W XVI-XVII w. zapisano takie nazwy polskie, jak np. jez. Bartoszek, por. Bartozek, w pobliżu wsi Rukławki; jez. Bogdan, por. Bogdan, Bugdaner, Bugdan 1564-1580; jez. Czerwonka w Pur-dzkich Lasach, por. Czirwonka 1564-1580; jez. Dłużek, por. Dlussek 1591-1603; Gtęboczek lub Głęboczki, por. Glemboczki 1591-1603 itd. Nazwy wodne zapisane w XVI-XVII w., także w XVIII, XIX i pierwszej połowie XX w., niczym szczególnym się nie wyróżniają. Są to najczęściej nazwy topograficzne, np. prymarne, tworzone od: apelatywnych określeń zbiorników wody, np. Bagienko 1928, Bziel 1923, Staw S. 1869; wyrazów określających cechy charakterystyczne obiektów, np. Karpiny, por. Karpjiny 1928, Oczko 1917; ich położenie i otoczenie: Borek, por. Borreck, Borek 1924; szatę roślinną: Babka, por. Babkę See 1929, Kadyk, Kadick Bucht 1924 (por. w gwarze warmińskiej kadyk 'jałowiec', ze staroprus. kadegis); zwierzęcą: Pijawy, por. Psijawy 1923.

Polskie nazwy sekundarne były tworzone za pomocą różnych sufiksów od wyrazów określających cechy charakterystyczne zbiorników, np. -ek: Ślepek, Schlepke See 1929; -inek: Dobrynek, Dobrinek S. 1927; -onek: Ciemnionek, Sczimnionek S. 1930; -och: Wiercioch, Wierczoch See 1930. Podstawą wielu polskich derywowanych nazw wodnych są nazwy zwierząt: Niedźwiedziak 1917, Łabędziek, Labecek See 1930; roślin, np. z for-mantem -ak: Olszak 1917, oraz wyrazy określające położenie zbiorników, np. przy smolarniach i piecach, w których wytapiano rudę, z forman-tami: -ak: Smolak, Schmollak See 1930; -isko: Pieczysko, por. Pieczisko XVI w., Psiecysko, Pszieczysko S. 1923; -uch: Piecuch, por. Pietzug S. 1877, Piecuch, Pietzuck See 1927.

Nazwy komponowane to przede wszystkim liczne zestawienia słowotwórcze, z pierwszym członem przymiotnikowym określającym cechy charakterystyczne zbiornika, np. Diabtowe Bagno por. Diablowebagno 1881, Wygorzałe Bagno 1917, Zimna Woda, por. Zimnowoda 1929; kształt i konfigurację linii brzegowej: Długie Błoto 1925, Dlugerblotto 1933; kolor: Białe Błoto 1924, Żółte Bagno 1924; otaczającą rośliność, np. Brzozowe Bagno 1928, Konopne Jezioro, por. Konopno See 1869, Konopne Jezioro 1930; zwierzęta: Kozie Bagno 1917, Lisie Bagno 1928 itd. Człon

448