page0432

NAZEWNICTWO OBSZARÓW POGRANICZNYCH

wingowie — obszar od Wielkich Jezior Mazurskich po luk Niemna na wschodzie i po Biebrzę na południu. Plemiona pruskie i jaćwieskie zostały zaliczone do zachodniego odłamu Bałtów.

J. Okulicz w pracy „Pradzieje ziem pruskich od późnego paleolitu do VII w. n.e.^w przypuszcza, że pierwsze grupy osadników bałtyckich pojawiły się nad Bałtykiem około połowy pierwszego tysiąclecia p.n.e., co wiąże z powstaniem na tych terenach kultury kurhanów zachodnio-bałtyckich.

Plemiona zachodniobałtyckie wędrowały z terenów leżących między górnym dorzeczem Dniepru, środkową Dźwiną i górną Oką dorzeczem górne] Narwi poprzez bagna nadbiebrzariskie, Puszczę Kurpiowską i Piską w dorzecze górnej Wkry i tereny wokół Wielkich Jezior Mazurskich nad Bałtyk, do dorzeczy Pregoły i dolnego Niemna. Proces migracji ludności bałtyckiej był długotrwały, pierwsi nad Bałtykiem znaleźli się przodkowie Prusów i Jacwingów, natomiast plemiona litewskie i łotewskie kilka wieków później (między II w. p.n.e. a V w. n.e.). Grupy ludności bałtyckiej osiedlały się wśród miejscowych grup osadniczych, zasiedziałych wśród puszcz i jezior, przejmując ich nazwy i dostosowując je do własnego języka.

Plemiona pruskie i jaćwieskie pod koniec pierwszego tysiąclecia naszej ery były narażone na częste najazdy sąsiadujących z nimi Rusinów ze wschodu i Polaków od południa oraz duńskich i szwedzkich wikingów od północy. Ekspansywna polityka książąt mazowieckich powodowała liczne wyprawy odwetowe Prusów i Jacwingów, którzy pustoszyli ziemie pograniczne, sięgając aż do Płocka. W czasie najazdów pruskich na początku XIII w. (1220, 1222) spustoszona została ziemia chełmińska i północna część Mazowsza. Być może stało się to bezpośrednią przyczyną decyzji księcia Konrada Mazowieckiego o sprowadzeniu Zakonu Krzyżackiego do Polski i nadaniu mu (1228) ziemi chełmińskiej z przynależno-ściami w zamian za pomoc zbrojną w walce z pogańskimi Prusami. W 1231 r. rycerze zakonni objęli w posiadanie dobra w ziemi chełmińskiej i już w 1233 r. rozpoczęli podbój Prus, w którym uczestniczyli głównie Niemcy, a początkowo także książęta polscy. Podczas kolejnych wypraw krzyżowych opanowywano od zachodu ziemie pruskie. W 1239 r. Krzyżacy przez Zalew Wiślany dotarli do wschodniej Warmii i po złamaniu oporu plemion pruskich kolejno zajęli resztę Warmii i Pogezanii oraz Natangię, Barcję, ziemie Sasinów i Galindów. W 1278 r. rycerze zakonni rozpoczęli systematyczną ekspansję na teren Jaćwieży. W r. 1296 stłumili ostatnie próby oporu ludności pruskiej i jaćwieskiej Jak pisze

428