page0690

682

Rzymska historyja

9

Pompejusz za powrotem z Hiszpanii. Zęby zyskać przychylność pospólstwa, Pompejusz będąc konsulem r. 70, przywrócił władzę trybunów, utwierdził prawo Aurelijusza, którem posady sędziów rozdzielały się pomiędzy trzy stany. Nagrodę za to otrzymał r. 67, kiedy wbrew woli senatu, ale według prawa Gabinijusa, poruczono mu z władzą nieograniczoną, prowadzić wojnę przeciw rozbójnikom morskim, którzy niepokoili morze Śródziemne. Po ukończeniu wojny w ciągu 40 dni, r. 66, takąż władzę otrzymał do prowadzenia wojny przeciw' Mitrydatowi, z którym walczył pomyślnie r. 74, Licynijusz Lucnllus. Cała sława przynależna Lukullusowi, spadła na Pompejusza; Mitrydates wkrótce upadł zupełnie na siłach i umarł. Pompejusz zamieniwszy Syryję i Fenicyję w prowincyje rzymskie, uczynił zależną od Rzymu Judeę i zajmował się urządzeniem położenia Azyi przodowej, której północ i wschód stały się prowincy-jami rzymskiemi, pod nazwiskiem Bifynii i Cyhcyi. Rzymowi zagrażał spisek Lucyjusza Serwijusza Katyliny. Marek Tullijusz Cycero swojem krasomów-stwem (w czem go nie przewyższył żaden Rzymianin), uchylał prawo o gruntach trybuna Publijusza Serwilijusza Rullusa i jako konsul, r. 63, rozumem i czujnością, ocalił miasto od największego niebezpieczeństwa. Wkrótce potem nastąpiło jednowładztwo: chociaż trwało jeszcze dawne urządzenie państwa, ale rzeczywiście zmieniło się tak dalece, że wszelka władza i bogactwa zamknęły się w rękach pojedynczych osób. Tak się też trafiło i z Pompejuszem, kiedy w^r r. 61, powrócił z Azyi. Pompejusz czuł, że jeden nie zdoła wytrwać przeciw optymatom, na których stronie znajdował się Kato Młodszy i dla tego połączył się z Julijuszem Cezarem, kiedy ostatni powrócił z Luzytanii, gdzie on był pretorem, tudzież z bogatym Krassusem. Tym sposobem powstał try-jumwirat. Cezar został konsulem w 59 roku; worow^radził dalej w wykonanie życzenia Pompejusza, nie zapytnjąc o to senatu i niebacząc na daremny opór sw^rego towarzysza Marka Kalpurnijusza Bibulusa i Katona. Gdy ostatni przez trybuna Publijusa Klodyjusa wydalony został z Rzymu na wyspę Cypr, z poleceniem odebrania królowi Ptolemeuszowi wyspy i zamienienia ją w prowincyją rzymską, a Cycero był zesłany na wygnanie, sam Cezar oddalił się do prowincyj Gallii cyzalpińskiej z Illiryją i Gallii narboneńskiej, które objął w zarząd na lat 5. W Gallii narbonneńskiej w ciągu lat 8 (58—51 roku), podbił wszystkich Gallów pozostałych. Tern i przejściem za Ren i do Brytannii, wsławił swoje imię przed wszystkimi spół-obywatelami, zebrał bogactwa, potrzebne do wykonania jego zamysłów i utworzył śmiałe, waleczne, zwycięzkie wojsko, które przywiązał do siebie zwycięztwami i siłą osobistości własnej. Spotkanie try-jumwirów nastąpiło r. 56 w Lncca. Za pośrednictwem Cezara, Pompejusz i Krassus byli wybrani konsulami na rok 55 i wniosek Trebonijusa, o powierzenie Cezarowi znowu na lat 5, rządu prowincyjami, Pompejuszowi Hiszpanii, a Krassusowi Syryi, siłą był wprowadzony w wykonanie. Py śmierci Krassu-sa, który zginął w bitwie z Partami, tryumwirat rozwiązał się i Pompejusz, z którym zbliżył się także i Cycero, za powrotem przymknął się ku optymatom i stanął w pośrodku nich, kiedy senat r. 52 wezwał go, żeby położyć koniec szaleństwom Milona i Klodyjusza i wybrał jego jednego na konsula. Wkrótce potem nastąpił otwarty rozbrat z Cezarem, najprzód r. 50, kiedy domagał się konsulatu, a senat żądał od niego złożenia urzędu namiestnika prowincyj. Po bezskutecznych układach i niezgodzeniu się Cezara, po powtórnych żądaniach ze strony senatu, ostatni poruczył obronę państwa konsulom i Pompejuszowi. Cezar przeszedł granicę swoich prowincyj Rubikon i tym sposobem zaczął wojnę domową. Wkrótce wygnał swego nieprzyjaciela z Italii, zmusił posłów