5768085887

satysfakcji i sukcesu z wykonanych działań, ciekawsze i radośniejsze per-cypowanie wiedzy.

W przyjętej koncepcji nauczania zintegrowanego na poziomie wcze-snoszkolnym edukacja początkowa jest swoistą „sumą siedmiu przedmiotów nauczania" (w tym także treści z zakresu środowiska społeczno-przyrodniczego), z których każdy musi być traktowany jako określony kierunek rozwijania osobowości dziecka, integralnie powiązany z innymi. Edukacja zintegrowana wymaga od nauczyciela przemyślanego projektowania zajęć dydaktycznych, przygotowania i realizowania procesu edukacyjnego łączącego w sobie cele i treści różnych dziedzin wiedzy i wszystkie rodzaje aktywności dziecka, w którym to procesie dziecko ma prawo pytać, badać, eksperymentować, dokonywać odkryć; w którym poznaje świat w jego związkach i zależnościach i w którym całościowo rozwija się na miarę swoich możliwości. Integralne rozumienie wszystkich składników osobowości dziecka implikuje potrzebę takiego doboru i układu treści programowych, aby sam proces kształcenia i wychowania odbywał się w harmonii z otaczającym dziecko światem i opierał się na jego naturalnej ciekawości poznawczej. Nauczyciel, umożliwiając całościowe poznanie świata przez dziecko akcentuje potrzebę uniwersalizmu relacji człowieka z otaczającą rzeczywistością, uwypuklając związki człowieka z przyrodą, społeczeństwem, kulturą i techniką. Traktowane jako strategia dydaktyczno-wychowawcza polega na tworzeniu w świadomości ucznia w procesie edukacyjnym całościowego obrazu świata poprzez zespolenie oddzielnych informacji o nim, promowanie postrzegania fragmentów tego świata w kontekście całości, ukazywanie miejsca i roli człowieka w świecie, wreszcie gromadzenie doświadczeń w zakresie współzależnych od siebie możliwości i granic przekształcania tego świata. Integracja tak rozumiana posiada wymiar teoretyczny - gdy zmierzamy do realizowania rozproszonych w różnych dyscyplinach składników wiedzy i umiejętności; instrumentalny - gdy akcentujemy potrzebę tworzenia całościowego obrazu świata w świadomości ucznia; normatywny - gdy uznajemy za nieodzowne wartościowanie wiedzy i umiejętności z punktu widzenia ich szkolnej przydatności.

Praktyczna realizacja koncepcji nauczania integralnego nie jest łatwa. Jak podkreśla H. Sowińska⁴⁷, koncepcja ta wymaga od nauczyciela wyobraźni, dostosowania się do chwili, do tego, co ona przynosi, w miarę tego, jak dzieci spontanicznie reagują, działają i konstruują sytuacje i przebieg zdarzeń. Działalność dydaktyczna nauczyciela wymaga więcej czasu,

⁴⁷ Integracja w pracy z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym, red. H. Sowińska, Polski Dom Wydawniczy „tawica", Poznań 1996, s. 13.

42