samodzielny opis cech poznawanego zjawiska, dochodzenie do uogólnień |
poleca wykonanie czynności związanych z obserwacją i wspólnie z uczniami dokonuje opisu przebiegu obserwacji i uogólnienia wyników obserwacji |
dokonują obserwacji, wyrażają opinię 0 cechach i przebiegu obserwacji, wyciągają wnioski 1 dokonują uogólnienia |
uczniowie wyróżniają składowe pogody, dokonują opisu cech poszczególnych elementów pogody, analizują je, wyciągają wniosek ogólny co do cech pogody i czynników, od których zależy, definiują pojęcie pogody |
samodzielny opis cech poznawanego zjawiska, samodzielne uogólnienie wyników obserwacji |
określa typ obserwacji, zleca uczniom jej samodzielne wykonanie, kontroluje przebieg obserwacji |
uczniowie samodzielnie analizują elementy składowe obserwowanego zjawiska, dokonują samodzielnie obserwacji i opisują cechy istotne obserwowanego zjawiska, dokonują analizy rzeczowej i werbalizują wyniki obserwacji |
samodzielne ustalenie elementów składowych pogody, określenie sposobów obserwacji tych elementów, samodzielny opis ich cech i ustalenie treści definicji pogody |
W procesie poznawania rzeczywistości przyrodniczej przez uczniów klas początkowych, obok obserwacji, w wielu przypadkach niezbędne jest również stosowanie doświadczenia jako metody poznawania obiektów, zjawisk i procesów zachodzących w otaczającej rzeczywistości. Korzystamy z niego wówczas, gdy proces bądź rezultat bezpośredniej obserwacji zjawiska chcemy wywołać sztucznie. Decydującą rolę odgrywa tu pomiar jakiejś cechy czy właściwości lub określenie korelacji pomiędzy różnymi cechami. Zasadniczą cechą metodyczną doświadczenia, różniącą go od obserwacji, jest ingerencja w przebieg badanego zjawiska oraz obecność hipotez, które sprawdzamy empirycznie poprzez doświadczenie (na przykład w celu poznania stanów skupienia wody w przyrodzie musimy przygotować odpowiednie naczynia, źródło energii cieplnej, termometr, zapewnić warunki do odczytu temperatury wody w różnych stanach, ustalić przyczyny zmiany stanu wody, określić technikę przebiegu i notacji wyników doświadczenia). Obserwacja jest nieodzowna w procesie przebiegu doświadczenia, jest jakby osnową każdego doświadczenia.
105