- posługiwania się prostymi narzędziami, przyrządami pomiarowymi i urządzeniami technicznymi (np. posługiwanie się termometrem w celu odczytania temperatury powietrza itp.).
3. Kompetencję poznawania i rozumienia funkcjonowania rzeczywistości społeczno-przyrodniczej wyrażającą się w:
-zdolności wyodrębniania, opisywania i wyjaśniania związków sprawczych (funkcjonalnych, przyczynowo-skutkowych, czasowych, przestrzennych) i logicznych między elementami przyrody i człowiekiem,
- umiejętności formułowania trafnych spostrzeżeń i wniosków,
- posiadaniu określonych zdolności poznawczych i zainteresowań przedmiotowych, ciekawości, potrzebie kontaktu i podejmowaniu działań w zakresie poznania świata przyrody i ludzi,
- znajomości w określonym zakresie cech, złożoności, funkcji, piękna, wartości świata ludzi i przyrody, własnej fizjologii, roli zmysłów, umysłu, potrzeb psychicznych i uczuć,
- posiadaniu umiejętności praktycznych, umożliwiających poznanie i rozumienie zjawisk społecznych i przyrodniczych we wzajemnych związkach,
-posiadaniu umiejętności właściwego korzystania z dóbr przyrody i wytworów działalności ludzkiej - materialnych i kulturowych42.
Zakres i rodzaj kompetencji społeczno-przyrodniczych uczniów klas początkowych stanowi istotny składnik całości kompetencji kluczowych ucznia. Składają się na nie kompetencje kluczowe wyrażające się w posiadaniu umiejętności:
-planowania, organizowania i oceniania własnego uczenia się,
- skutecznego komunikowania się w różnych sytuacjach,
- efektywnego współdziałania w zespole,
- rozwiązywania problemów w twórczy sposób,
- sprawnego posługiwania się komputerem i technologią informacyjną43.
Egzemplifikacja
Szczegółowy zakres kompetencji uczniów44 poszczególnych klas, przewidywany przez program, wyraża się posiadaniem określonych umiejętności przedmiotowych, intelektualnych i praktycznych. Nauczyciel może
42 Por. J. Hanisz, Nauczanie początkowe. Program wczesnoszkolnej zintegrowanej edukacji XXI wieku, klasy 1-3, WSiP, Warszawa 1999, s. 4; M. Jakowicka, Wzbogacanie doświadczeń uczniów klas początkowych w kontaktach ze środowiskiem, Warszawa 1987.
43 Program Kreator. Kompetencje kluczowe w szkole, 1998, s. 9.
44 Szczegółowe kompetencje uczniów zostały opracowane przez studentów pedagogiki wczesnoszkolnej studiów podyplomowych realizowanych w Katedrze PPiSz Akademii Pedagogicznej w Krakowie pod opieką autorki książki.
36