Sygnalizator początku iRkońca nadawania
P O J E K T Y
Sygnalizator początku
i końca nadawania
AVT-882
Kałdy radioamator,
kr�tkofalowiec czy
CB-sta, w kt�rymś
momencie swojej kariery
kr�tkofalarskiej stwierdzi,
łe w praktyce bardzo
jest przydatna akustyczna
sygnalizacja początku lub
- generator akustyczny (astabilny),
ko�ca nadawania. Obecnie
- wzmacniacz m.cz. (mikrofono-
w handlu jest wiele
Prosta konstrukcja, oparta na wy),
mikrofon�w z wbudowanymi
nieśmiertelnym timerze 555, daje - układ przełączający,
takimi układami, ale ich
gwarancj�, łe układ zadziała bez - zasilacz.
cena nie zawsze jest do
specjalnych zabieg�w, co nie jest Schemat elektryczny propono-
przyj�cia. Prezentowany układ
bez znaczenia na początku kariery wanego układu sygnalizatora znaj-
jest bardzo tani i mołna go
elektronika amatora. DosyĘ dułe duje si� na rys. 2. Układ wyzwa-
wykonaĘ w bardzo kr�tkim
rozmiary płytki drukowanej mołna lania zbudowany jest na jednej
czasie. Nadaje si� szczeg�lnie oceniaĘ jako jej wad� lub zalet�. poł�wce układu US1A, a elemen-
Wadą jest to, łe ma spore wymia- tem sterującym jest przełącznik
do wykonania przez młodych
ry jak na tego typu układ, a zaletą dwupozycyjny P1. Zadaniem ukła-
kr�tkofalowc�w.
jest mołliwośĘ łatwego montału du jest generowanie kr�tkiego im-
poszczeg�lnych element�w na płyt- pulsu przy przełączaniu styk�w
ce drukowanej. Przy konstruowa- przełącznika P1. Na drugiej cz�ści
niu urządzenia załołyłem, łe układ układu US1B zbudowany jest ge-
powinien generowaĘ kr�tki sygnał nerator akustyczny, z kt�rego syg-
akustyczny zaraz po wejściu radio- nał jest kierowany poprzez poten-
telefonu w tryb nadawania oraz cjometr POT1 do wejścia mikro-
tuł przed wyjściem z nadawania. fonowego radiotelefonu. Zamiast
Dodatkowo powinien byĘ tak skon- układu NE556 mołna ułyĘ dw�ch
struowany, aby po niewielkich układ�w typu NE555, przerabiając
przer�bkach mołna go było zasto- odpowiednio płytk� obwodu dru-
sowaĘ do r�łnych typ�w radiote- kowanego.
lefon�w. Powinien r�wnieł posia- Wzmacniaczem mikrofonowym
daĘ mikrofon ze wzmacniaczem jest standardowy układ aplikacyj-
m.cz. ny wzmacniacza scalonego m.cz.,
tj. układu scalonego (US2) typu
Opis układu KA386 (LM386). Układ przełącza-
Uwzgl�dniając przedstawione jący zawiera przeka�nik PK1 sześ-
załołenia opracowano układ, kt�- ciostykowy typu RKE6, kt�ry za-
ry mołna podzieliĘ na nast�pu- łącza si� podczas działania ukła-
jące bloki (rys. 1): du wyzwalania. Zasilacz z ukła-
- generator monostabilny (układ dem US3 dostarcza niezb�dnych
wyzwalania), napi�Ę: +10V dla układu NE556
Elektronika Praktyczna 8/2000
15
Sygnalizator początku i końca nadawania
do bazy tranzystora dołączenie wyprowadze� umołli-
T1 sterującego pracą wia zastosowanie układu jako
przeka�nika PK1. mikrofonu z sygnalizacją początku
Ko�c�wka 14 (wyj- i ko�ca nadawania do radiotelefo-
ście - OUT - gene- nu r�łnych typ�w. Urządzenie
ratora monostabilne- modelowe wsp�łdziałało z dośĘ
go) jest połączona popularnym radiotelefonem
z wejściem 10 (RE- FM315 przestrojonym na pasmo
SET) generatora asta- dwumetrowe.
bilnego. Wejście to W chwil� po włączeniu zasila-
połączone jest r�w- nia układ przechodzi w tryb na-
nieł z bazą tranzys- dawania i generuje kr�tki sygnał
tora T1 poprzez dio- akustyczny do chwili naładowa-
Rys. 1. Schemat blokowy.
d� D3. Wyjście gene- nia si� kondensatora C4, kt�ry
ratora astabilnego jest podłączony poprzez styki
i KA386 oraz +12V do zasilania m.cz. (pin 9, OUT) jest połączone przełącznika P1 i rezystor R5 do
cewki przeka�nika układu przełą- z potencjometrem POT1, ustalają- plusa zasilania. Podczas ładowa-
czającego. cym poziom wyjściowy sygnału nia si� kondensatora na wejściu
Zastosowany w sygnalizatorze m.cz. Wyjście i wejście wzmac- wyzwalającym TRIG pierwszej po-
układ scalony US1 typu NE556 niacza jest zaopatrzone w poten- ł�wki US1A jest obniłone napi�-
zawiera dwa identyczne timery cjometry POT2 i POT3. Ma to cie. Gdy napi�cie to ma wartośĘ
b�dące odpowiednikami układu zasadnicze znaczenie przy regulo- poniłej 1/3 napi�cia zasilania,
NE555. Pierwsza poł�wka układu waniu urządzenia i uruchamianiu jest to impuls wyzwalający. Po-
US1A pracuje jako generator mo- z radiotelefonem. Połączenie ukła- danie impulsu wyzwalającego na
nostabilny, druga jako astabilny du sygnalizatora z radiotelefonem wejście TRIG powoduje natych-
(generator m.cz.). Są to podstawo- realizujemy poprzez złącze JP1. miastowe włączenie wewn�trzne-
we konfiguracje układu 555. Wy- Na to złącze wyprowadzone są go przerzutnika i powstanie na
prowadzenie 6 (TRIG) pierwszej wszystkie styki przeka�nika, wyj- wyjściu Q układu US1A stanu
poł�wki układu jest podłączone ście generatora akustycznego, wej- wysokiego. Rozpoczyna si� proces
do środka przełącznika dwupozy- ście do wzmacniacza mikrofono- ładowania kondensatora C6. Czas
cyjnego P1. Pozostałe ko�c�wki wego oraz wyjście z niego. Takie ładowania określony jest wartością
przełącznika podłączone są do
masy układu poprzez kondensato-
ry C3, C4 o pojemności około
1�F, zbocznikowane rezystorami
(R1, R2) o wartości 300k&!. Do-
datkowo, do styku przełącznika
P1 w pozycji NADAWANIE dołą-
czona jest dioda D4 podłączona
Rys. 2. Schemat elektryczny sygnalizatora.
Elektronika Praktyczna 8/2000
16
Sygnalizator początku i końca nadawania
przerzutnik, a na wyjściu Q po-
jawia si� stan wysoki. Kondensa-
tor ładuje si� do wartości 2/3
napi�cia zasilania i tak w k�łko.
Taka praca układu daje na wyj-
ściu ciąg impuls�w generowanych
tak długo, dop�ki na wejściu
zerującym R nie pojawi si� stan
niski. Cz�stotliwośĘ generatora as-
tabilnego mołemy obliczyĘ ze
wzoru:
f[Hz]=1,49/(R8+R9[&!])xC8[F].
Jak widzimy na schemacie
elektrycznym, generator monosta-
bilny steruje pracą generatora as-
tabilnego. W sytuacji, gdy przy-
cisk P1 przełączymy w pozycj�
nadawanie, rozpoczyna si� wyłej
opisany proces wyzwalania gene-
ratora monostabilnego, jednocześ-
nie baza tranzystora T1 BD135
zostaje spolaryzowana napi�ciem
dodatnim, kt�re pochodzi z do-
Rys. 3. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej.
datnio spolaryzowanego rezysto-
pojemności C6 i rezystancji R6. C8 do drugiej poł�wki NE556 rem R5 wejścia wyzwalającego
Mołemy go łatwo obliczyĘ ze US1B powoduje, łe działa ona TRIG (pin 6) układu NE556. Ma
wzoru T[s] = 1,1xR6[&!]xC6[F]. jako generator astabilny (multi- to na celu podtrzymanie pracy
Ładowanie kondensatora C6 wibrator astabilny). Przy tym ro- T1, a co za tym idzie pracy
trwa ał do osiągni�cia na konden- dzaju pracy kondensator C8 ładu- nadajnika radiotelefonu po zako�-
satorze napi�cia r�wnego 2/3 na- je si� poprzez rezystory R8 i R9. czeniu działania generatora mono-
pi�cia zasilania. Wewn�trzny kom- Po osiągni�ciu wartości napi�cia, stabilnego i wysłaniu sygnału
parator wyłącza przerzutnik, wyj- odpowiadającej 2/3 napi�cia zasi- akustycznego.
ście układu ustawiane jest w stan lania, wewn�trzny przerzutnik wy- Wyjście generatora monostabil-
niski i kondensator C6 zostaje łącza si�. Na wyjściu Q US1B nego opr�cz sterowania pracą ge-
rozładowany poprzez wewn�trzny pojawia si� stan niski i konden- neratora astabilnego steruje dodat-
tranzystor. Układ jest w stanie sator C8 zaczyna si� rozładowy- kowo r�wnieł pracą tranzystora
oczekiwania na nast�pny impuls waĘ poprzez rezystor R9 ał do T1 poprzez diod� D3. Powoduje
wyzwalający. osiągni�cia na C8 napi�cia o war- to, łe w chwili przełączenia przy-
Odpowiednie podłączenie ele- tości 1/3 napi�cia zasilania. Na- cisku P1 z pozycji nadawanie na
ment�w zewn�trznych R8, R9 i st�pnie włącza si� wewn�trzny odbi�r mołliwe jest ponowne
Rys. 4. Podłączenie do Rys. 5. Podłączenie do Rys. 6. Podłączenie do
radiotelefonu z gniazdem 5. radiotelefonu z gniazdem 4. radiotelefonu FM315.
Elektronika Praktyczna 8/2000
17
Sygnalizator początku i końca nadawania
wprowadzenie radiotelefonu niem płytki. R�wnieł montał ele-
WYKAZ ELEMENTÓW
w stan nadawania i wysłanie akus- ment�w nie powinien sprawiaĘ
Rezystory
tycznej informacji o zako�czeniu ładnych problem�w. Układy sca-
POT1..POT3: 47k&!
rozmowy. lone proponuj� umieściĘ w pod-
R1, R2: 300k&!
Podsumujmy: kałde przejście stawkach. Uruchomienie układu
R3: 820&!
przełącznika z jednego połołenia polega na odpowiednim wyregu-
w drugie powoduje załączenie na- lowaniu poziom�w sygnał�w po- R4, R5: 3,9k&!
dajnika i wysłanie kr�tkiego syg- tencjometrami POT1, POT2, POT3. R6, R8, R9: 100k&!
nału akustycznego b�dącego infor- Przed podłączeniem układu suwa- R7: 15k&!
macją o rozpocz�ciu lub zako�- ki potencjometr�w ustawiamy
R10: 10&!
czeniu nadawania. w pozycji środkowej, nast�pnie
Kondensatory
Jako wzmacniacz mikrofonowy podłączamy układ do radiotelefo-
C1: 1000�F/25V
został zastosowany og�lnie dost�p- nu i metodą na słuch regulujemy
C2: 220�F/25V
ny układ US2 KA386 (LM386). odpowiednio tak, aby jakośĘ syg-
C3, C4: 1�F
Sygnał akustyczny z mikrofonu do- nału transmitowana przez nadaj-
C5, C7: 10nF
prowadzony jest do wyprowadze- nik była odpowiednia.
C6: 22�F
nia 3 wzmacniacza US2 poprzez
C8: 4,7nF
potencjometr POT3. Potencjomet- Podłączenie sygnalizatora
C9: 220nF
rem tym dokonujemy regulacji do radiotelefonu
C10: 2,2�F
poziomu sygnału wejściowego. Z podłączeniem do radiotelefo-
C11: 100�F
Z wyprowadzenia 5 układu sca- nu nie powinniśmy mieĘ wi�k-
C12: 47nF
lonego US2 wzmocniony sygnał szych problem�w. Układ z powo-
skierowany jest na 9 pin złącza dzeniem był stosowany w radio- C13: 10�F
JP1 poprzez kondensator C13 i po- telefonie CB, jak i UKF typu Półprzewodniki
tencjometr POT2 ustalający po- FM315. Podłączając układ do ra- D1, D3, D4: 1N4148
ziom sygnału wyjściowego. Mi�- diotelefonu powinniśmy dyspono- D2: LED
dzy ko�c�wk� 1 i 8 układu scalo- waĘ opisem mikrotelefonu stoso-
M1: mostek1A
nego włączony jest kondensator wanego w danym typie radiotele-
US1: NE556
C10, kt�rego zadaniem jest usta- fonu. Na podstawie tego opisu
US2: KA386
lenie poziomu wzmocnienia na- b�dziemy odpowiednio konfiguro-
US3: 7810
pi�ciowego wzmacniacza. waĘ połączenie pomi�dzy radio-
Różne
Przy maksymalnym wzmocnie- telefonem a naszym układem.
P1: RKE6 Siemens
niu konieczne jest zastosowanie Na rys. 4..6 mamy przedstawio-
PK1: przełącznik 2-biegunowy
kondensatora odsprz�gającego za- ne najcz�ściej spotykane schematy
silanie na wyprowadzeniu pin 7 mikrotelefon�w oraz spos�b pod-
tzw. BYPASS (C11) o wartości łączenia układu do radiotelefon�w. natomiast rys. 6 przedstawia
około 100�F. Na rys. 4 przedstawiony jest wsp�łprac� sygnalizatora z radio-
spos�b podłączenia do radiotele- telefonem FM315.
Montał fonu CB MARK-2. Ze wzgl�du na Krzysztof Górski, AVT
Mozaika ściełek płytki druko- to, łe radiotelefony wielu typ�w [e-mail]
wanej znajduje si� na wkładce mają identyczne opisy gniazd mik-
wewnątrz numeru, a rozmieszcze- rotelefon�w ten opis mołemy sto- Wzory płytek drukowanych w for-
nie element�w jest widoczne na sowaĘ r�wnieł do innych typ�w. macie PDF są dost�pne w Internecie
rys. 3. Jak widaĘ, nie jest to Na rys. 5 przedstawiono spo- pod adresem: http://www.ep.com.pl/
skomplikowany wz�r, wi�c nie s�b podłączenia sygnalizatora do pcb.html oraz na płycie CD-EP08/
powinno byĘ kłopot�w z wykona- radiotelefonu z gniazdem 4 PIN, 2000 w katalogu PCB.
Elektronika Praktyczna 8/2000
18