ZAJ
CIA 4
EMOCJE PODSTAWOWE I ICH EKSPRESJA
Emocje i motywacje
Rok akademicki 2009/2010
1 mgr Marta Kwaśnik
PLAN ZAJ
Ć
1. uniwersalizm wyrazów twarzy  teoria Darwina
2. emocje podstawowe  różnorodność koncepcji
3. funkcje ekspresji
4. ekspresja emocji a CUN, AUN
5. twarz jako wskaz
nik poszczególnych emocji
6. kulturowe aspekty ekspresji
7. pantomimika, emblematy, emotikony
8. współczesne badania nad wcieleniem
2 mgr Marta Kwaśnik
1. Uniwersalizm wyrazu twarzy
}� O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt (Karol Darwin,
1872)
Przystosowawcza/przetrwaniowa funkcja ekspresji
(odchylanie głowy, odsłanianie zębów)
3 mgr Marta Kwaśnik
2. Emocje podstawowe  różnorodność
koncepcji
EKMAN IZARD PLUTCHIK
STRACH
STRACH
ZA
OŚĆ STRACH
ZA
OŚĆ
SMUTEK ZA
OŚĆ
RADOŚĆ SMUTEK
SMUTEK
WSTR
T RADOŚĆ
RADOŚĆ
WSTR
T
WSTR
T
WSTYD
POCZUCIE WINY AKCEPTACJA
ZASKOCZENIE ZASKOCZENIE
ZAINTERESOWANIE ANTYCYPACJA
POGARDA
4 mgr Marta Kwaśnik
3. Funkcje ekspresji emocjonalnej
}� Biologiczna
}� Komunikacyjna  podstawa formowania się więzi
społecznych
}� Ekspresja jako wytwór ewolucji  badania I.Ebl-Eibesfeldta
(1973)
Za programowanie ekspresji odpowiedzialny jest rdzeń
wspólny w postaci uniwersalnych programów.
Rodzaje ekspresji są przypisane ewolucji, gdyż odgrywają rolę
przetrwaniową  ludzie i zwierzęta komunikują się, aby
przetrwać.
5 mgr Marta Kwaśnik
4. Ekspresja emocji a CUN
Uśmiech spontaniczny vs.
uśmiech towarzyski
6 mgr Marta Kwaśnik
4. Ekspresja emocji a CUN
}� Percepcja różnych wyrazów twarzy aktywuje różne
obszary mózgu - neuroobrazowanie
TWARZ AKTYWNY OBSZAR
Wystraszona Lewa część ciała migdałowatego
Smutna Lewa część ciała migdałowatego
Prawy płat skroniowy
Rozzłoszczona Kora podstawy płata czołowego (po prawej stronie)
Przednia część obręczy
Z wstrętem Przednia część wysepki
Limbiczny obszar korowo-wzgórzowy
7 mgr Marta Kwaśnik
5. Ekspresja emocji a AUN
}� Badania ukierunkowanego ruchu twarzy  polecenie
kurczenia konkretnych mięśni w celu stworzenia
prototypu ekspresji konkretnej emocji (Ekman i in.,1983)
Wyniki: złość, strach, smutek (wyższe tętno) niż w
przypadku wstrętu
Temperatura palca wyższa w przypadku złości niż strachu
Porównaj: wyniki badań Levensona i in. (1990)
8 mgr Marta Kwaśnik
System automatycznego rozpoznawania emocji
http://www.youtube.com/watch?v=45eLpzk6N34
1. kalibracja twarzy
9 mgr Marta Kwaśnik
System automatycznego rozpoznawania emocji
http://www.youtube.com/watch?v=45eLpzk6N34
2. kalibracja ekspresji emocji
10 mgr Marta Kwaśnik
System automatycznego rozpoznawania emocji
http://www.youtube.com/watch?v=45eLpzk6N34
3. rozpoznanie ekspresji emocji
11 mgr Marta Kwaśnik
12 mgr Marta Kwaśnik
5. Twarz jako wskaz
nik poszczególnych
rodzajów emocji
Ćwiczenie   modelowanie twarzy
13 mgr Marta Kwaśnik
Wyniki ćwiczenia
1. Złość
2. Smutek
3. Radość
14 mgr Marta Kwaśnik
6. Kulturowe aspekty ekspresji emocji
}� Badania Ekmana (1973): przedstawianie fotografii
spreparowanych wyrazów twarzy, wybór słowa z listy
emocji
Krytyka: metoda wymuszonego wyboru (m.in. Anna
Wierzbicka: wynik został wymuszony)
Korzyść: wysokie wskaz
niki dokładności (60-80% dla złości,
pogardy, wstrętu, strachu, zaskoczenia, smutku);
dokładność obniża się, gdy dochodzi możliwość
zinterpretowania wyrazu twarzy swoimi słowami
Granice naszego języka są granicami naszego świata
15 mgr Marta Kwaśnik
6. Kulturowe aspekty ekspresji emocji
}� Różny poziom przypisywanej intensywności (Japończycy 
wstręt, Amerykanie  szczęście, radość; Ekman,
Matsumoto, 1989)
}� Różne wnioski na podstawie tego samego wyrazu twarzy
(ta Pani się uśmiecha, więc jest towarzyska)
}� Podobne wyrazy twarzy wywołują różne zdarzenia
(uśmiecha się, bo osiągnął sukces vs. uśmiecha się, bo jest
lubiany)
}� Różnice w czasie wyrażania emocji (japońskie niemowlęta
powściągliwe w wyrażaniu złości)
16 mgr Marta Kwaśnik
Emblematy
Kręcenie dłonią  w Polsce i USA  mniej więcej , w kilku krajach Ameryki Południowej
początek gry wstępnej, sygnał  jestem biseksualny
Powitanie  Arabowie ręka na sercu i skłanianie głowy z uszanowaniem; na wyspach
Pacyfiku  ludzie stykają się czołami, spoglądają sobie w oczy i pocierają się nosami;
pocałunki ze Wschodu
17 mgr Marta Kwaśnik
Emotikony  emocje wyrażane wirtualnie
:-) Uśmiech...
Pierwsze emotikony opublikowane w 1881 r. w magazynie
:) ...od ucha do ucha!
satyrycznym Puck
;-) Żart...
;) ... od ucha do ucha...
:-( Smutek...
:-| Powaga...
:^/ No... nie wiem...
:-> He, he...
:-* Całus...
:-] Filutek...
:-[ Smutny filutek...
www.emotikony.pl
18 mgr Marta Kwaśnik
Pantomimika
}� Utrzymywanie wyprostowanej postawy ciała generuje
pozytywne emocje
}� Gesty przyciągania i odpychania (Chen, Bargh; 1999) 
paradygmat dz
wigni/joysticka
19 mgr Marta Kwaśnik
Wokalizacja
}� ćwiczenie
20 mgr Marta Kwaśnik
Współczesne badania nad wcieleniem
}� Kluczowa rola zmian motorycznych  eksperyment
Tomkins (1962)
1. modulowanie w ekspresji twarzy w transie
hipnotycznym (na złość, na radość),  ściąganie
określonych partii twarzy (bez świadomości!!!)
2. prezentowanie obrazków spójnych i niespójnych z
wyrazem mimicznym (sytuacja emotogenna)
3. odtwarzanie emocji z listy przymiotników
Wyniki: Częstszy wybór emocji spójnych z mimiką niż
niespójnych
Wniosek: Nieskuteczna manipulacja obrazami, skuteczne
uformowanie mimiki
21 mgr Marta Kwaśnik
Współczesne badania nad wcieleniem
}� Efekty faworyzowania bodz
ców podczas określonego
ułożenia ust   u bądz
 a
}� Badania Niedenthal  trzymanie ołówka w ustach
Wniosek:
Mimika i pantomimika mogą pełnić przyczynową rolę w
generowaniu afektu/emocji/nastroju.
22 mgr Marta Kwaśnik
23 mgr Marta Kwaśnik
Eksperyment 1
}� 2 (ekspresja: zaskoczenia, neutralna) x 2 (materiał do
zapamiętania: zaskakujący, neutralny)
Procedura:
1. Zapamiętaj 20 słów (przez 2 minuty) utrzymując
prezentowany wyraz twarzy
2. Utrzymuj ten sam wyraz twarzy, co w pierwszej części i
zapamiętaj kolejne słowa (jeśli w części 1 słowa zaskakujące,
to w 2 neutralne).
3. Po każdej serii badani odpamiętywali słowa, wypisując je na
kartce
Zmienna zależna: liczba słów, dokładność odwzorowania
ekspresji, ocena typowości słów, ocena stanu zaskoczenia
24 mgr Marta Kwaśnik
25 mgr Marta Kwaśnik
26 mgr Marta Kwaśnik
Eksperyment 1
}� Wyniki:
Efekt główny materiału  pamiętano więcej słów
typowych
Efekt interakcji  efekt spójności dopasowania ekspresji
do zapamiętywanego materiału (matching)
20
15
ekspresja
10
zaskoczenia
ekspresja
5
neutralna
0
słowo słowo
zaskakujące neutralne
27 mgr Marta Kwaśnik