6075429869

18 Rozdział I nim do 17 roku życia. Ponadto zalecono także sędziom dla nieletnich powołać opiekunów sądowych, byli oni poddani dyrektywie sędziego. Zadaniem opiekunów było: zbieranie informacji o nieletnich, opieka nad nieletnimi niebędącymi pod dozorem rodzicielskim, lub gdy dozór rodzicielski wymagał dodatkowej kontroli, oraz nadzór nad nieletnimi w okresie zawieszenia kary. Instytucja opiekunów sądowych przekształciła się w kuratorów nieletnich przy sądach grodzkich i sądach dla nieletnich z dniem 1 lipca 1929 r. na mocy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 czerwca 1929 r. w sprawie przekształcenia instytucji opiekunów sądowych w kuratorów nieletnich przy sądach grodzkich i przy sądach dla nieletnich²⁷. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 25 czerwca 1935 r. o kuratorach nieletnich zniosło kuratelę zawodową i przekształciło ją w instytucję społeczną²⁸. Marian Kalinowski dzieli rozwój instytucji kuratora sądowego na kilka okresów²⁹:

I    - okres międzywojenny,

II    - od 1945 do 1959 r., tj. powołania kuratorów zawodowych dla nieletnich,

II - od 1959 do 1978 r., tj. powstania sądów rodzinnych,

IV - od 1978 do 13 maja 1983 r., tj. wejścia w życie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Zasady postępowania w sądach dla nieletnich zostały określone w Kodeksie postępowania karnego z 1928 r. Dochodzenie w sprawach nieletnich, którzy popełnili przestępstwo miało na celu, oprócz ustalenia okoliczności czynu, także dokładne zbadanie osobowości nieletniego oraz poznanie jego środowiska wychowawczego, w tym rodzinnego, szkolnego i społecznego. Czynności te sędzia mógł zlecić kuratorowi dla nieletnich, policji lub osobie prawnej godnej zaufania. Sąd dla nieletnich mógł wobec nieletniego zastosować następujące środki zapobiegawcze: oddanie nieletniego pod dozór odpowiedzialny rodziców, opiekunów lub innej osoby godnej zaufania z zastosowaniem w razie potrzeby dozoru kuratora lub zatrzymanie w specjalnym schronisku dla nieletnich albo żądaniem kaucji od osoby, której nieletniego powierzono. Sąd mógł orzec środki wychowawcze, takie jak: upomnienie, oddanie pod dozór odpowiedzialny rodziców, oddanie pod dozór kuratora lub umieszczenie w zakładzie wychowawczym. Sąd mógł również umieścić nieletniego w zakładzie poprawczym. Taki stan prawny obowiązywał do 13 maja 1983 r., tj. do wejścia w życie Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r.³⁰.

²⁷Dz.U. z 1929 r. nr 47 poz. 387.

²⁸    Dz.U. z 1935 r. nr 46, poz. 316.

²⁹    M. Kalinowski, Nadzór kura toin sądowego - formą wychowania resocjalizacyjnego, [w:] Resocjalizacja nieletnich. Doświadczenia i koncepcje, red. K. Pospiszyl, Warszawa 1990, s. 286-287.

³⁰    M. K a 1 i n o w s k i, J. P e ł k a, Zarys dziejów resocjalizacji..., s. 197-198.