6075429878

8 Wstęp

Pełna diagnoza systemu resocjalizacji nieletnich w środowiskach instytucjonalnych, w tym w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, pomoże nie tylko osobom, które tam pracują, ale również w sposób pośredni samym nieletnim. Zrozumienie wszystkich mechanizmów, jakie rządzą procesem wychowania dzieci i młodzieży, którzy mają już na tym etapie życia konflikty z prawem, problemy z przyswajaniem norm społecznych, zaburzonym systemem wartości, czy też problemy z substancjami psychoaktywnymi, pozwoli uczynić wychowanie bardziej skutecznym. Chodzi o to, aby pomóc tym, którzy najbardziej potrzebują tej pomocy od ludzi dorosłych, czyli młodym ludziom zagubionym w pędzącym świecie. W przypadku tych osób pomoc ta być może została im okazana zbyt późno. Przecież na ich drodze pojawiły się pewne czynniki ryzyka, które spowodowały to, że ci młodzi ludzie nie potrafili sobie poradzić w codziennym życiu. Bieda, przemoc, alkohol, problemy w nauce to tylko niektóre z tych czynników, które wpływają na zachowania młodych ludzi¹.

Na początku należy zastanowić się, na czym polega resocjalizacja. Zofia Sękowska w swym Wprowadzeniu do pedagogiki specjalnej podaje, że resocjalizacja to dział tejże pedagogiki specjalnej zajmujący się teorią i praktyką wychowawczych oddziaływali wobec jednostek niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych tym niedostosowaniem. Jej przedmiotem są procesy wykolejenia wychowawczego oraz społeczno-prawnego nieletnich, uwarunkowania wczesnej przestępczości, profilaktyka oraz dynamika, a także wyznaczniki i metody skuteczności oddziaływań resocjalizacyjnych, głównie w ramach kurateli sądowej i zakładów poprawczych². Natomiast Czesław Czapów i Stanisław Jedlewski zaznaczają wszakże, iż traktowanie pedagogiki resocjalizacyjnej jako jednego z działów pedagogiki specjalnej może ograniczać jej przedmiot do wychowania resocjalizującego osoby nieletnie i młodociane. Resocjalizująca reedukacja (pedagogika resocjalizacyjna) to proces uczenia się, w toku którego osoby uczące się podlegają zmianom, eliminowane zostają bowiem niepożądane nawyki, które są źródłem postępowania antagonistycznego i destruktywnego, sprzecznego z określonymi oczekiwaniami społecznymi. Przedmiotem pedagogiki resocjalizacyjnej jest więc resocjalizujące wychowanie specjalne³.

Władysław Dykcik definiuje resocjalizację jako proces wychowania jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowaniu się do norm społecznych, moralnych i prawnych, które wynikają ze stanu osobowości wychowanka, z jego antagonistyczno-destruktywnego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych. Polega na stosowaniu różnych środków leczniczych, socjotera-

1

   Por. R. J e s s o r, Risk betuwior in ado/escence: a psyclosocia/framework for understanding and action, „Journal of Adolescent Health” 1991, No. 12, s. 597-605.

2

   Z. Sękowska, Wprowadzanie do pedagogiki specjalnej, wyd. 2, Warszawa 2001, s. 59.

3

   C. Czapów, S. Jedlewski, Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa 1971, s. 103-106.