628033519

183

KRONIKA NAUKOWA, SPRAWOZDANIA

jej systematyce znaleźć miejsce na gatunki i rodzaje wydawnictw tak rozmaitych, jak naukowo-literacki Rocznik Filarecki, wydany w r. 1886 przez Bractwo Akademickie Filaretów, najstarsze periodyki studenckich kół naukowych z Pamiętnikiem Wydziału Prawa i Administracji z lat 1871—1873 na czele, interesującą próbę publikacji wspólnego organu zrzeszonych kół naukowych uczniów UJ” pt. Którzy idziemy z lat 1913—1915 obok Wyzwolenia — organu studenckich Elsów wychodzącego od 1906 r. czy Iskry, miesięcznika poświęconego sprawom wstrzemięźliwości i wychowania narodowego, redagowanego w latach 1910—1914 przez Stanisława Pigonia.

Utrwalony w licznych wspomnieniach i relacjach pamiętnikarskich obraz akademickiego ruchu artystyczno-literackiego międzywojennego dwudziestolecia wpisał się tyloma znaczącymi nazwiskami i tak trwałymi wartościami w krajobraz życia umysłowego Krakowa, że nie ma chyba potrzeby w tym gronie i na tym miejscu osiągnięć twórczych i doniosłej roli społecznej tego zjawiska szerzej omawiać. W jubileuszowym roku czasopisma, które tak chlubnie kontynuuje piękne tradycje „życia literackiego” starego Krakowa, nie od rzeczy chyba będzie przywołać pamięci choćby tytuły jego znakomitych poprzedników — Helionu (1925), Gazety Literackiej (1926—1927), Gazety Artystów (1934—1936), Naszego Wyrazu (1934—1939), Młodej Awangardy i plejadę ich wybitnych redaktorów i współpracowników, z tak trwale w dziejach najnowszej literatury zapisanymi postaciami, jak R. Brandstaetter, J. Braun, M. Czuchnowski, K. Filipowicz, J. A. Frasik, L. Kruczkowski, J. Kurek, S. Piętak, A. Polewka, J. Przyboś, J. Sztaudynger, J. Wiktor, W. Zechenter, żeby tylko zatrzymać się na tych kilku, wybranych z nierównie bogatszej listy, nazwiskach. Jeśli do tego dodamy, że od problematyki literackiej i artystycznej nie stroniły inne postępowe i lewicowe czasopisma studenckie tego okresu: Głos Niezależny, Głos Życia, Zycie Akademickie, Walka, Płomień, Kuźnica, Zew Młodzieży Wiejskiej, Znicz, Civitas Academica — otrzymamy jedyny w swoim rodzaju obraz fermentu twórczego, aktywności społecznej, wrażliwości i zaangażowania ideowego, jakie młody literacki Kraków wniósł poprzez swoje organy prasowe do dorobku piśmiennictwa i kultury narodowej drugiej Rzeczypospolitej.

Nowy rozdział w dziejach krakowskiego czasopiśmiennictwa studenckiego otwarł w grudniu 1945 r. Akademik Krakowski, dodatek do Dziennika Polskiego, pierwszy po wojnie organ prasowy młodego pokolenia inteligencji, które u progu Polski Ludowej musiało na nowo przemyśleć i określić swój stosunek do dokonujących się przemian społecznych, gospodarczych i kulturalnych budującego podstawy socjalizmu demokratycznego państwa. Nie czas tu i miejsce, aby śledzić ową niełatwą drogę krakowskiego środowiska akademickiego w poszukiwaniu własnego miejsca w nowym porządku prawnym, społecznym i ustrojowym Ludowej Rzeczypospolitej, myślę, że w całym zespole czynników, które ów proces kształtowały, niemałą rolę odegrała również publicystyka prasowa akademickich czasopism ostatniego 30-lecia.

Przyszły historyk krakowskiego ruchu młodzieżowego znajdzie pierwszorzędnej wagi źródła i materiały dla rekonstrukcji ideowych przeobrażeń, społecznego i obywatelskiego zaangażowania artystycznych i literackich orientacji w pokaźnej już dzisiaj bibliotece studenckich czasopism środowiskowych (Szkice, Zebra, Kurier Akademicki, Student), organów uczelnianych (Nasze Sprawy, Wiadomości Uniwersyteckie, Krakowski Medyk, Młoda Politechnika, Węzły) i dodatków prasowych do gazet („Akademik Krakowski”, „Echo Aka-