604495031

Open Access Library Yolume 5 2011

grubość i struktura warstw powierzchniowych otrzymanych w wyniku obróbki cieplno-chemi-cznej. Prawa Ficka opisują następujące zależności:

• pierwsze prawo Ficka określa strumień dyfuzji J składnika nasycającego:

(1)

(2)

,    _Q_

J--D-, D = D₀-exp^kr, dx

gdzie:

D - współczynnik dyfuzji, dc

— - gradient stężenia pierwiastka dyfundującego, dx

Q - energia aktywacji dyfuzji, k - stała Boltzmamia,

T - temperatura w skali bezwzględnej,

D₀ - stała, zależna od struktury krystalicznej metalu;

• drugie prawo Ficka opisuje zależność rozkładu stężenia składnika od czasu:

dx dx\ dx J gdzie:

t - czas procesu.

Mechanizmy dyfuzji (rys. 26) [8,10,17] można wyróżnić dwa:

•    w roztworach różno węzłowych - wakansowy (rys. 26a),

•    w roztworach międzywęzłowych - międzywęzłowy (rys. 26b), charakterystyczny dla dyfuzji m.in. C, N, B w stopach żelaza.

A

SJ t#

i    sJ 9

9 9    'J

( 0 0°0 0 J

) 'J ^ d

^ _ V# ^    ^ _x

Rysunek 26. Mechanizmy dyfuzji w kryształach (według Y. Addy i J. Philiberta): a) wakansowy, b) międzywęzłowy, c) bezpośredniej wymiany, d) pierścieniowy, e) międzywęzłowo-węzłowy, fi węzłowy szeregowy

54 L.A. Dobrzański. A.D. Dobrzańska-Danikiewicz