660358507

38

Joanna Świtoń

w procesie optymalizacji wydobycia, czy przy prognozowaniu zagrożeń. Opracowana baza danych stanowi element systemu informacji geologiczno-górniczej Wałbrzyskiego Zagłębia Węglowego wykorzystywanego do wspomagania badań deformacji powierzchni terenu na obszarze górniczym po zakończeniu eksploatacji.

1. GIS i jego zastosowania

Zgodnie z definicją Menno-Jan Kraaka i Ferjana Ormelinga GIS to „komputerowy system informacji służący do wprowadzania, gromadzenia, przetwarzania oraz przedstawiania danych przestrzennych, którego podstawową funkcją jest wspomaganie decyzji” [3]. Pierwszy system geoinformacyjny powstał w latach 60-tych XX wieku w Kanadzie. System ten stanowił narzędzie do inwentaryzacji zasobów naturalnych kraju, celem ich przyszłego wydobycia [7]. Obecnie w górnictwie wykorzystuje się zaawansowane narzędzia informatyczne do gromadzenia, analizowania i wizualizacji informacji o złożu. Na podstawie danych przechowywanych w bazach danych opracowywane są strukturalne i jakościowe modele złoża, górnicze mapy cyfrowe czy modele deformacji terenu. Geobaza powinna zawierać informacje pochodzące ze wszystkich systemów informacyjnych działających na terenie danej kopalni. Struktura poszczególnych baz danych będzie się różnić w zależności od zastosowania. Obowiązuje jednak podstawowa zasada, że powinny one być projektowane w sposób przejrzysty i czytelny, aby mogły stanowić źródło informacji dla zapytań i analiz w procesie decyzyjnym.

2. Etapy projektowania bazy danych

Budowa bazy danych w systemie GIS obejmuje trzy główne etapy: konceptualny, logiczny i fizyczny. W pierwszej kolejności, znając już typy obiektów, należy określić relacje pomiędzy nimi. Konieczne jest podjęcie decyzji o sposobie reprezentacji geometrycznej poszczególnych obiektów. Za zadania z poziomu modelu logicznego uznaje się dopasowanie typów obiektu do danych obsługiwanych przez wybrane oprogramowanie oraz zorganizowanie struktury geobazy, polegające na zdefiniowaniu związków topologicznych, wyznaczeniu relacji i dopasowaniu układu odniesienia. W ostatnim kroku należy zdefiniować schemat bazy danych tworzony z wykorzystaniem języka zapytań, np. SQL [7].

3. Charakterystyka wybranego oprogramowania

Bazę danych graficznych i opisowych do modelu fragmentu dawnej kopalni Tho-rez zaprojektowano przy wykorzystaniu aplikacji ArcCatalog należącej do programu ArcGIS w wersji 9.3 firmy ESRI. Służy ona bowiem do zarządzania nawet dużą ilością danych przestrzennych. W prosty sposób można organizować ich zasoby w ramach zaawansowanych struktur geograficznych baz danych (geobaz): plikowych, osobistych i wielodostępnych. Pozwala to na szybkie wyszukiwanie odpowiednich dla określonych potrzeb danych przestrzennych. Szczegółowe informacje na temat danych zapisane w postaci metadanych można na bieżąco przeglądać i aktualizować [2]. Większość danych zgromadzonych w opracowanej geobazie pozyskano w procesie wektoryzacji przeprowadzonym w aplikacji ArcMap.