683539513

nie, które muszą być wypracowywane, poddawane próbom i eksperymentom na poziomie instytucji oświatowej. Bez względu jednak na ten podział, do celów wychowania należą: szacunek do pracy, kształtowanie charakteru i osobowości (formowanie człowieka), wzmacnianie narodowej jedności i lojalności, a także równość szans oświatowych [Bliskie i dalekie..., s. 213, 233-271]. Cele wychowania to przygotowanie do uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym, przysposobienie do pracy zawodowej oraz zapewnienie wszechstronnego rozwoju intelektualnego, moralnego, fizycznego i estetycznego. Źródło postępu w wychowaniu tkwi w kompetencjach i umiejętnościach dobrego nauczyciela. Przysłowie chińskie mówi: „Kto liczy na tygodnie, sieje trawę, kto liczy na lata, sadzi drzewa, ale kto liczy na stulecia, ten wychowuje ludzi" [ibid., s. 91].

Edukacja permanentna jest znakiem czasu. Ujawnia ludziom ich podstawowy życiowy obowiązek: konieczność nieustannego kształcenia. Człowiek jest człowiekiem tylko w miarę tego, jak uznaje nieustanne tworzenie i kreowanie samego siebie. Edukacja obejmuje wszystkich ludzi, jest procesem nieuchronnym i surowym zobowiązaniem. Cele wychowania stanowią punkt odniesienia, do którego wszystko winno być porównywane i według którego ma podlegać ocenie. Cele mają znaczenie regulacyjne (gwarancja przeciw nadmiernemu rozbudowaniu środków) i organizacyjne (struktury i programy szkolne, metody i środki nauczania). Cele nadają ludzki sens przekazywanej wiedzy i zarazem są motywacją dla chętnych do zdobywania wiedzy. Mają charakter koordynujący: stanowią szczyt, do którego wszystko zmierza; umacniają i pobudzają entuzjazm; inspirują dzień dzisiejszy, przenoszą w dzień jutrzejszy. Pobudzanie ducha celowości powoduje unerwienie całego systemu edukacyjnego i podtrzymuje u uczniów i nauczycieli przekonanie, by nie podejmowali niczego, czego znaczenia, sensu i celu nie znają [ibid., s. 382, 395].

W procesie kształcenia nauczyciel jest ekspertem od nauczania innych. Nie może wiedzieć wszystkiego, powinien jednak wiedzieć, jak należy kształtować u uczniów umiejętności kluczowe, którymi są między innymi:

• umiejętność komunikowania się i prezentowania własnego punktu widzenia,

• umiejętność pracy zespołowej, negocjowania, podtrzymywania kontaktów,