683539654

go postępowania. W szkockiej szkole podstawowej nauka o środowisku naturalnym obejmuje najwięcej, bo aż 25% czasu nauczania, podczas gdy nauka języków 15%, matematyka 15%, kreowanie zręczności estetycznych i fizycznych 15%, religia i etyka 10%. W szkole średniej nauczaniu ekologii i ochrony środowiska poświęca się 10% czasu, tyle samo przeznacza się na naukę techniki [Bimie i Dewhurst 1993, s. 247]. Holenderski system edukacji środowiskowej w szkole średniej niższego i wyższego stopnia oraz na szczeblu przeduniwersyteckim opisują C. de Beurs i C.T.H. Mulder [1993, s. 324 i n.], natomiast znaczenie nauczania techniki użytkowej w średnich szkołach Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej podkreśla T.J. Jeffrey [1993, s. 357]. Zainteresowanym polecam te pu-blikaqe. Przedstawiona pokrótce problematyka jest przedmiotem rozważań wielu innych pedagogów i naukowców [zob. Dillon 1993, s. 225; Sel-lin 1993, s. 256; de Vries 1993, s. 274].

Jak więc widać, dużą rolę w ekologicznym nauczaniu i wychowaniu dzieci i młodzieży przypisuje się zajęciom szkolnym z przedmiotu technika. W obecnej dobie intensywnego rozwoju techniki i technologii dochodzi do poważnych zaburzeń równowagi biologicznej. Przyroda stopniowo zatraca zdolność regeneracji zasobów naturalnych. Skutki rozwoju cywilizaqi mogą być tragiczne, jeśli nie nastąpi zmiana w sposobie myślenia i rozumienia potrzeb natury. Ochroną środowiska w kontekście przemysłowym zajmował się Walery Goetel (1889-1972), który w 1963 r. wprowadził do nauki nową dyscyplinę - sozologię. Słynne hasło Goetla: „co przemysł zniszczył, przemysł musi naprawić" straciło już dawno aktualność. Dziś mówi się tylko o zrównoważonym rozwoju, czyli technika - tak, ale nie kosztem degradacji przyrody. Nawiasem mówiąc, po drugiej wojnie światowej w świecie popularne było inne hasło: „dilution is solution for polution", czyli „rozrzedzenie jest metodą na zmniejszenie zanieczyszczenia".

W Polsce program nauczania przedmiotu technika zawiera szereg zagadnień związanych z ochroną środowiska (tab. 4). Nie może być inaczej, gdyż te dwie dziedziny mocno wiążą się ze sobą. Na lekcjach techniki w klasie IV dzieci poznają funkqe ekologiczne i ekonomiczne lasów. Uczą się, jak racjonalnie gospodarować drewnem i materiałami drewnopochodnymi, jak zagospodarowywać odpadki poprodukcyjne. W V klasie zapoznają się z tworzywami sztucznymi, identyfikują je, rozpoznają własności, a szczególnie ich toksyczność. W programie klasy piątej porusza się także tematykę materiałów włókienniczych, zagadnienia zdrowej

58