6862717362

10

Wiadomości Uniwersvteckie

MARIA CIJRIE-SKŁODOWSKA

nCiODNIK ll.LUSTROWANY Nr 4>

Laureatka nagrody Nobla

Pani CurleSklodow-ka otizyma'a nagrodę 2 (uudacyi Nobla za prace w dziedzinie chenui po rar drugi. I oto szwedzka Akademia Nauk stwerdzi w ten sposób kategorycznie I stanowczo twórczy samodzielność jej pracy naukowrj. Ta samodzielni nie mole podli gać wobec tego żadni] dyskuiyi. nawet gdyby pani Curie-SkloJowska znalazła się r° «z drugi na liście kandydatów do Akademii francuskiej Znakomita uc ona przezwyciężyła wreszcie te wszystkie uprzedzenia i przestarzałe tra dycye. które wytoczono przeciwko niej rek temu niespełna. I dlatego wła-nie w uznaniu samodzielnych zasług p. Curie Skłodowskiej leży zwycięstwo podwójne: zwycięstwo uczonego i zwycięstwo kobiety.

Rok temu mieliimy wszyscy sposn hnoić przekonać się dowodnie. Jak wiclk.e panuje uprzeJzema przeciwko kobiecie w i wiecie naukowym francuskim. Najzaciętsi wrogowie p. Cune-Skłodowsklej znjlelli się wialnie wśród tych ludzi, których celem życia musi być także zwalczanie wszelkich przesadów, niemiłosierne obalanie leoryi fałszywych i przestarzałych. Kandydatura kobiety na fo el akademika była we Francyi zamachem na odwieczne prawa mężczyzny, który przyzwyczaił się podziwiać w niej jedynie subtelny zmysł erotyczny.

W historyi kultury f rancyi najważniejszy rolę zdają się odgrywać wielkie awanturnice, które w<ród pieszczot miłosnych potrafiły zdobyć nawet pła z:z królewski. Kobiety zyskują s'awę przedewszystkirm przez mih»*c. Fani (ieorge S;md jest dzisiaj więcej znana wc luncy i jaku demoniczna kochanka Chopuu. aniżeli Jako oryginalny talent artystyczny. Fani de- Kecamier. uwielbiana prze^ współczesnych, zaciekawia następne pokolenia jako dziwaczna zagadka z dziedziny erotycznej. Jeszcze w ostatniej dobie wielu ej biografów- pracowało z z.ipjlem njd pytaniem, dlaczego... była tak niedo-tępna.

Największy przyjaciel kohiet. Balrac. wy zziaje teoryę ironiczny, we dug której męzczyzna w interesie obopólnego szczęścia powinien zabijać duchowo ukochany przez siebie kobietę.

Duch galijski odnosi się do kobiety z lekceważeniem. ukrywamm dyskretnie w formie wytwornej i uprzedzającej galanteryi. Kobieta nie miała tam nigdy przeciwników tak namiętnych, jak Weininger. Nietzsche luh Strindberg. ale me posiadała również nigdy Sędziów tak sprawiedliwych I przenikliwych, iak Ibsen lub Tołstoj.

Analizowanie jej psychologii postępowało z., maryaciwe^iAioowi^^orocgNiunajruższejrodziny wszc raczej w kierunku zasadniczych wła-dwoici natury kobiecej, aniżeli jej rozwoju, jej wewnętrznej przemiany.

Dlategoteź kobieta. pracujyca su-i t*vre:n w dziedzinie naukowej. musiala.szczegol-iue we Krancyi, hyć zjawiskiem mespo-dziewanem. niezwy-klem, a nawet nie-zrozumiałem Styd też pochodzi, że niektórzy uczeni francuscy usiłowali fakt odkrycia radu wytlo-maczyć przy pomocy

MARYA a-HIE-SKLOOOWSJCA Z CÓRKA (awmc nJwot)

logiki pcrlulnrj i wykrętne,.

Alu r^'» Curie—twierdzili ci nieprzejednani dektrynerzy nie mnie być uwalana za

isto.ę o wła<ci*OM.'-ach twórczych. Odkrycia radu dokonał pan Curie, a jego żona kontynuuj! tylko w dalszym ciygu genialne idee swego męża

l.ecz poglyd ten me wvtr/ymu,e hyrajmnuj krytyki sumiennej. Jest dzisiaj rzeczy powszechnie wiadomy, le odkrycie rztdu przypis-K należy raczej chemikowi, niz fizykowi, a więc raczej pani Curie, aniżeli panu Curie. A zrrszty cala działalność naukowa pani Cunc-Skh dowskKj po Śmierci jej męża jist najlepszym dowodem jej niezaprzeczonej samodzielności.

Uczeni tej miary, co Ramsay, Soddy. Ruthcifoid. Marckwald. uznali zasługi znako-milsj uczonej bez żadnych zastrzeżeń. Odkrycie ciała promieni itworczego rzuciło w i»txie j i«ne promienie na tajemnicze, przez «4iadt-mn>ć ludzky niepoznane jeszcze dziedziny przyrody

Odkryci: radu prowadzi do przełomów zasadniczych w nauce współczesnej, to początek umtaryzmu naukowego, t-> niepożyta pedstawa dla poglądu o jedności mat-ryi i energii.

A więc n:c tylko czyn twórczy, kcz wynalazek genialny, który w żmudnych węd'ówkach poznania ludzkiego stanowić będzie drogowskaz, którędy lic naprzód i którędy jut poszło wielu zna< imitych uczonych angielskich, nitnueckich i austrya-ckich

W historyi zas wyzwalającej się kobiety będzie to rownieZ karta niezapomniana nigdy. Po raz pierw >zy bowiem kobieta zdobywa sobie w nauce imię tak bardzo zaszczytne. Jej dzieło wywrzeć musi wpływ zasadniczy nawet na umysły najhardziej uprzedzone.

W Htocic. jest w tern więcej rzeczy zastanawiających, aniżeli we wszystkich najwspanialszych agitaryach energicznych sufrazystek. Nic bowiem nie przemawia tak silnie do świadomo--ci ludzkiej, jak zjawiiko konkretne, rzeczywisto.

I oto w mieście rozpieszczonej niewolnicy, w tein sarnim mieicir. gdzie na tronie francuskim królowała nicgdy> iiiadam: de Fumpadour, jako wcielenie geniuszu kobiecego mim mej epoki, ta dumna i surowa twarz kohiety-czlowieka, która przybyła tutaj z dalekiej polnocy, od meszczędi-wegc narodu, jest zjawiskiem mepoknjąam. nie-spodziewanem.

I raneya, bogata w siły intcliktualne. po-sudająta bogactwu wszelakich srodkuw. służących do rozwoju jcdiijstki. pomimo liberalizmu republikańskiego. ni« wzywa kobiety w szeregi swych pracowników. Ale pani Cu-ie-Skludowska należy

do narodu innego, uboższego, w którym kobieta wyzwalająca się staje z mężczyzną ramię przy ramieniu.

^    I choć od pnia

ojczystego oderwana. clloc w obce rzucona środowisko, pani Curie-Sklodo-wska jest poniekąd tej myśli urzeczywistnieniem I to jest istotny rodowód Jej sam<>dzielnu:ci, której tre<e pidziemna może być tylko dla nas zrozumiałą.

MARYA CLTUE-HCUX>OWaCA

Praż JÓZEF JERZY ROGUSCJ

Pad icb knoktan p M. Otie-Sllodonki iU*uli

1 p NAPOLEON MIUCZR

kroki ** polo fuuko-»txD

>T. Ul.