6771815102

- terminacja - czyli zakończenie łańcucha w wyniku zniszczenia centrów aktywnych; wzrost łańcucha może być także przerwany w wyniku reakcji przeniesienia łańcucha, w której następuje przeniesienie centrum aktywnego na inną cząsteczkę.

Podczas reakcji polimeryzacji addycyjnej nie wydzielają się małocząsteczkowe produkty uboczne, w związku z czym skład ilościowy produktu końcowego jest taki sam, jak skład ilościowy substancji wejściowych.

SCHEMAT PRZEBIEGU PROCESU NAZWA ETAPU

I + M

I - M*

INICJACJA ŁAŃCUCHA

PROPAGACJA ŁAŃCUCHA

ZAKOŃCZENIE ŁAŃCUCHA PRZENIESIENIE ŁAŃCUCHA

I-M* + M—»I —M-M* I-M-M* + M—>I-M-M-M*

I - M_n - M* + M —» I - M_n+I - M*

I - M„ - M* —» I - M„ - M'

I - M„ - M* + X -»I - M_n - M" + X*

Objaśnienia:

I - inicjator M - monomer M* - centrum aktywne

M' - grupa końcowa powstająca w wyniku zakończenia łańcucha M" - grupa końcowa powstająca w wyniku przeniesienia łańcucha X - dowolny składnik układu polimeryzacji (np. inicjator, monomer, rozpuszczalnik)

Rys. 1.3. Etapy polimeryzacji łańcuchowej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: W. Szlezyngier, Tworzywa sztuczne, t. 1, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 1996, s. 28

W zależności od rodzaju centrów aktywnych można wyróżnić: polimeryzację rodnikową, polimeryzację anionową, polimeryzację kationową, polimeryzację koordynacyjną.

Przemysłowe procesy polimeryzacji prowadzi się metodami w masie, w roztworze, w suspensji, w emulsji, a także w fazie gazowej i gazowo-ciekłej, przy czym polimeryzację suspensyjnąi emulsyjną prowadzi się przede wszystkim według mechanizmu rodnikowego.

Przemysłowe metody polimeryzacji zostaną opisane w rozdziale 4, dotyczącym badania PVC.

Poliaddycja należy do polireakcji stopniowych i przebiega również bez wydzielenia małocząsteczkowych produktów ubocznych. Polimer tworzy się w wyniku reakcji addycji.

Przyłączenie cząsteczki monomeru do rosnącej makrocząsteczki odbywa się tutaj kosztem przeskoku atomu (najczęściej ruchliwego atomu wodoru) lub grupy atomów. W procesie reagują dwa rodzaje monomerów, z których jeden zawiera zdolny do przeskoku atom, a drugi grupę zdolną do jego przyłączenia. Katalizatorami poliaddycji są kwasy, zasady, sole oraz woda.

3