6931257564

82

STANISŁAW MICHALCZYK

Bardziej szczegółowo rozpatruje Purer pięć aspektów nauki o komunikowaniu masowym. Są to: aspekty politologiczne, socjologiczne, psychologiczne, pedagogiczne i językoznawcze. Istotnym przejawem aspektu politologicznego są zagadnienia polityki komunikacyjnej i medialnej (Kommunikations- und Medienpolitik). Pod pojęciem Komunikationspolitik rozumie się najogólniej działania instytucji państwowych w zakresie regulacji procesów komunikowania społecznego. Innymi słowy, KP reguluje stosunki między państwem, społeczeństwem a mediami, kształtuje system prawny w tym zakresie. Medienpolitik zaś jest częścią ogólniejszej Kommu-nikationspolitik i zawiera w sobie szczegółowe uregulowania prawne i organizacyjne w zakresie funkcjonowania mediów¹². Aspekty socjologiczne widoczne są w nauce o komunikowaniu masowym wówczas, gdy bada ona socjalizację jednostek i grup społecznych (Sozialisation durch Massenkom-munikation) oraz kulturowe przejawy życia społecznego {Kultur - Medien - Gesellschaft). Psychologiczne aspekty są widoczne podczas badań nad czynnikami skuteczności mediów w wymiarze jednostkowym i społecznym. Od samego początku kształtowania się na gruncie niemieckim nauki o komunikowaniu masowym poświęcano wiele uwagi aspektom pedagogicznym¹’. Toczą się dyskusje i badania, które zmierzają do określenia rzeczywistej roli mediów w wychowaniu, zarówno ich zalet, jak i słabości. Aspekty językoznawcze wyrażają się w badaniu i analizie funkcji mowy (przedstawiająca, ekspresywna, apelująca), problemów rozumienia treści medialnych, w analizie języka w prasie, radiu i telewizji (np. częstotliwość występowania części mowy, długość zdań, schematyzm wypowiedzi itd.) oraz personalnych i instytucjonalnych czynników używania języka.

Wewnątrz Kommunikationswissenschaft sformułowano wiele teorii mających kompleksowo ujmować i interpretować procesy komunikowania masowego. Wśród nich możemy wyróżnić: „teorie opisujące” (beschrei-bende Theorien), „teorie wyjaśniające” {erklarende Theorień) oraz tzw. „modele teoretyczne” odnoszące się do schematu nadawcaprzekazodbiorca (np. model Maletzkego, Prakkego, Bentelego)¹⁴.

Tu należą zasady „normatywnego komunikowania publicznego” Emila Dovifata, „systematyka komunikowania publicznego” Waltera Hagemanna czy też koncepcja „krytycznego komunikowania publicznego” badaczy o orientacji lewicowej. Częścią Kommunikationswissenschaft są analizy metod i technik badawczych stosowanych przez tę dyscyplinę. Ich kompleksowe omówienie znajdujemy w nowej pracy: „Methoden der empiri-schen Kommunikationsforschung” (zob. przypis 11).

¹²    Szerzej na ten temat zob: W. J. Schiitz (Hrsg.): Medienpolitik. Dokumentation der Kommunika-tionspolitik in der Bundesrepublik Deutschland von 1945 bis 1990, Konstanz 1999.

¹³    W Monachium istnieje specjalne wydawnictwo „KoPaed” zajmujące się wydawaniem książek z dziedziny pedagogiki medialnej, dydaktyki medialnej, wychowania komunikacyjnego i zagadnień etycznych mediów.

¹⁴    Na ten temat, zob. np. M. K u n c z i k: Kommunikation und Gesellschaft. Theorien zur Massenkom-munikation, Wien - Koln 1984.