6931257717

VI. KARPATY.

U południowych granic Polski, u krańców małopolskich nizin dźwiga się, przegięty w kształt niezmiernego łuku łańcuch Karpat Łącząc się z Alpami z jednej, z Balkanem z drugiej strony, stanowi on część związanych w jedną wstęgę młodych wypiętrzeń górskich, które jak wąż olbrzymi przewijają się w wielkich skrętach przez południową Europę i wtaczają się w Azyę, gdzie wzdymają się w postać najwyższych gór świata, Himalajów.

Od wewnętrznej strony łuk Karpat urozmaiconą ma budowę i postać. Stare trzony górskie rozsiadły się tu u brzegów zapadłej węgierskiej kotliny, obok nich znaczne przestrzenie zaległy wulkaniczne skały, które przez szczeliny powstałe podczas fałdowań skorupy ziemskiej wydarły się z głębi i zastygły na powierzchni. Granice Polski, które tu na ogół przebieg działu wodnego wyznacza, w jednem tylko miejscu w tę wewnętrzną strefę karpackiego łańcucha sięgnęły, mianowicie w obszarze Tatr, w których okolice i dział wodny ku południowi dalej się posunął. Pozatem polska część Karpat obejmuje zewnętrzne tylko, północne ich dziedziny, stanowiące pas nieprzerwany, jednolity i w składzie swym dziwnie jednostajny. Miękkie, kruche, mało odporne skały składają się na budowę tych zewnętrznych pasm. Iły, lupki, piaskowce ilaste łatwo wietrzejące i rozsypujące się, wśród których rzadko twardsza

62