6931257731

nania, świadczącego o dojrzałości w długim, nieprzerwanym uzyskanej rozwoju, co na pogórzu. Dnem ich spływające strumienie mają jeszcze spadki zmienne. Na stokach widnieją terasy, znaczące dawne stadya rzecznych poziomów.

Ale znamiona względnej młodości znikają w obszarze najwyższych wzniesień. Od stromych zboczy wyraźnie odcinają się łagodne kształty powierzchni szczytowych, lekko kopułowate lub jakby przypłaszczone. Widocznie są to jakieś formy starsze, nietknięte dotąd odmłodzeniem. Zestawione razem, dają one obraz terenu taki, jaki mógł on przedstawiać przed porzeźbie-niem go dzisiejszymi dolinami. Tworzą one wspólnie falistą, wznoszącą się ku południowi powierzchnię, świadczącą o daleko idącem zrównaniu, przerwanem następnie przez ruchy tektoniczne, — zrównaniu, które poprzedziło wytworzenie się dawnej prawie-równi pogórza. Ta ostatnia nie zdołała jeszcze owładnąć całym podniesionym poprzednio obszarem, gdy z kolei sama podniesieniu, a przez to i odmłodnieniu uległa. Tak więc od czasu sfałdowania Karpat już dwukrotnie niszczące siły zewnętrzne doprowadziły tu krajobraz do stanu bliskiego zupełnemu zrównaniu, za każdym razem siły wewnętrzne, wywołując podniesienie terenu, udaremniły tę pracę i ten sam proces rozpoczynał się na nowo. Dwa razy rozegrał się tu więc cykl geograficzny prawie do końca, trzeci trwa dzisiaj. Każdy z nich pozostawił po sobie ślady w rzeźbie terenu, w którym kształty różnym warunkom i czasom powstania odpowiadające obok siebie występują.

Obecny rozwój w tym samym co poprzednie idzie kierunku, zrównanie powierzchni jest jego celem. Miękkość podłoża i silny spadek wód ułatwiają tę pracę. Wody spłukują naziom i obniżają go statecznie. Pogłębiające się wcięcia dolinne wywołują stromość zboczy ciągle podmywanych. Zwietrzałe masy skalne, pochylające się w zbyt spadzistych stokach jtracą wreszcie równowagę, powstają oberwania gór i zsuwiska. Luźny materyal zniesiony tą drogą na dno dolin porywa nurt rzeczny, by go z gór wynieść z swym biegiem. Doliny rozszerzają się, ich skłon staje się łagodny. Wszystkie zmiany ku jednemu zdążają celowi, a tym jest zniesienie wypukłości, wypełnienie wklęsłości, przeobrażenie krajobrazu w postać monotonnej, starczej prawie-równi.

68