6931258776

Kartka z kalendarza

HENRYK

Współtwórca

Doktor habilitowany zoolog Henryk Raabe jesienią 1944 r. stanął, jak wielu polskich uczonych i inteligentów w obliczu ogromnych wyzwań i dylematów.

Z jednej strony powstawało państwo totalitarne, pozbawione rzeczywistej suwerenności, z drugiej jego mieszkańcy doświadczeni przez kataklizm II wojny starali się odnaleźć w warunkach ograniczonej wolności.

W Polsce z rąk Ar-

C/' ■ którzy przy poparciu Stalina całkowicie zdeprecjonowali legalny Rząd RP na Uchodźstwie, a jego struktury w kraju poddali brutalnym prześladowaniom. Dla wielu Polaków zaangażowanych w budowę i funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego w okresie okupacji niemieckiej na ziemiach polskich zaczynała się kolejna okupacja, tym razem radziecka, jednocześnie nowe władze reprezentowane przez Polski Komitet Wyzwolenia Naro dowego (PKWN) i Krajową Rad Narodową (KRN) rozwinęły sową propagandę, której celem było przedstawienie społeczeństwu pro gramu koniecznej odbudowy Polsk

przebudowy społecznej i gospodar czej w duchu likwidacji nien ści społecznych. Obiecywano „po prawę bytu szerokich rzesz narodu’ podwyżki plac, rozbudowę i czeń społecznych, likwidację „nę dzy mieszkaniowej” i „bezpłatne uczanie na wszystkich szczeblach"¹ Natomiast ani słowa nie mówiono o socjalizmie ani oczywiście o komu nizmie. jednym z najbardziej nagła

śnianych przez komunistów celów było wyrównanie szans edukacyjnych społeczeństwa. Temu właśnie miała służyć idea powołania pierwszej świeckiej, państwowej uczelni wyższej w mieście, które pełniło rolę stolicy Polski Ludowej. Większość Polaków wyrażała niechęć i zastrzeżenia wobec komunistów. Po roku funkcjonowania nowej władzy we wrześniu 1945 r. raportowano z Lublina, iż „duża część społeczeństwa jest bierna politycznie i przekonana, że wkrótce muszą nastąpić jakieś cudowne i radykalne zmiany”.’ Nie mniej konieczność szybkiej odbudowy kraju, w tym odbudowy polskiej nauki i oświaty zrujnowanej przez 5 lat okupacji, była aprobowana przez różne kręgi społeczeństwa, w tym przez inteligencję, dla której służba dla Polski była naturalną powinnością.

W obliczu tych planów pojawia się postać przedwojennego socjalisty dr. hab. Henryka Raabego. Spełnia on kryteria stawiane przez nową władzę. Po pierwsze, był człowiekiem lewicy, ale nie był komunistą, nie należał do zdepopularyzo-wanej Polskiej Partii Robotniczej (PPR). To oznaczało, że miał większą możliwość stworzenia koniecznego zespołu współpracowników. Jako socjalista potwierdzał tylko propagandowo głoszony przez władze wszem i wobec pluralizm polityczny i rzekomą chęć tworzenia państwa demokratycznego, w którym znajdzie się miejsce i na debatę, i na różnorodność poglądów. H. Raabe mógł służyć również za symbol człowieka dyskryminowanego w II Rzeczypospolitej za własne socjalistyczne przekonania, a co za tym idzie pozbawionego możli-

W nowej rzeczywistości stawał się on doskonałym przykładem obrazującym szybkie zmiany w kraju, gdzie szansę rozwoju otrzymują ludzie z kompetencjami, pasją i charakterem. I tego ostatniego komuniści zdaje się nie docenili.

Urodzony 21 listopada 1882 r. w Warszawie, Henryk Wacław Raabe³ większość „naukowego życia” przed 1944 r. rzeczywiście spędził na walce o uniwersytecką katedrę oraz dostęp do akademickiego świata. Początkowo miał trudności nawet z ukończeniem studiów. W1901 r. podjął naukę na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego (UW), ale już po półtora roku, za współudział w organizacji

20