7097420209

34

mało poznane (K. J. Huang 1971; A. I. Tichomiiiow 1966, 1973 a, b; G. K. Rodgers 1966). Stwierdzane było wielokrotnie na Wielkich Jeziorach Amerykańskich, na jeziorach Onega i Ładoga.

Przebieg temperatury powierzchniowej warstwy wody na stacji ewa-porymetrycznej w Potrzymiechu zależy między innymi od intensywności mieszania wiatrowego masy wodnej, która wykazuje ścisły związek z długością rozbiegu fal (K. Patalas 1960). Dla tego punktu, oddalonego 150—200 m od brzegu (zależnie od roku), w tabeli 7 przedstawiono długości rozbiegu fal na ośmiu zasadniczych kierunkach.

Największe oddziaływanie wiatru na masę wodną ma miejsce przy kierunkach N i SW. Interesująco przedstawia się porównanie kierunków i długości rozbiegu fal (tab. 7) z częstotliwością kierunków wiatru (tab. 4). Zagadnienie to zostało omówione przez autora w pracy poświęconej krótkookresowym zmianom temperatury wód jeziornych (M. Grześ 1976).

Różnice pomiędzy temperaturą powierzchniowej warstwy wody w Kruszwicy i Potrzymiechu najwyraźniej widoczne są w wartościach średnich miesięcznych (tab. 8). W okresie 1969—1973 (z wyjątkiem miesięcy IV—VII) średnie miesięczne temperatury wody na stacji w Potrzymiechu są niższe niż w Kruszwicy. Poza wyżej wymienionymi przyczynami różnice te należy tłumaczyć m. in. „inercją cieplną umownej masy wodnej”. Przy korzystaniu z danych posterunków brzegowych liczyć się więc należy z dużymi różnicami w porównaniu ze śródjezie-rzem. Związek pomiędzy temperaturą wody na głębokości 40 cm w Kruszwicy i Potrzymiechu opisują równania prostych regresji (ryc. 12), obliczone dla wartości średnich miesięcznych z okresu 1969—1973 (tab. 9). Na tym przykładzie widać bardzo wyraźnie wpływ głębokości na temperaturę powierzchniowej warstwy wody. Można w tym miejscu mieć zastrzeżenie do małej liczby wartości wziętych do obliczeń. Jednak podobnie postępowano w pracach Z. Mikulskiego i E. Okulanisa (1974) oraz M. Bojanowicz (1970).

Analizowane wartości temperatury są wynikiem codziennych, jednorazowych obserwacji o godzinie 7⁰⁰. Dla większości jezior są to wartości jedynie dające wgląd w przebieg codziennych temperatur wody. Wielu autorów (m. in. A. Kowalska 1972; S. Chojnowski 1964, 1967; J. Kondracki 1952) uważa, że wartość średniej dobowej temperatury powierzchniowej warstwy wody odpowiada z dużym przybliżeniem temperaturze zmierzonej o godzinie 7⁰⁰. W większości wypadków średnie miesięczne temperatury wody z godziny 7⁰⁰ są niższe od średnich miesięcznych obliczonych z wartości dobowych. Różnice te maksymalnie osiągają 4,9°C, średnio 0,8°C (M. Grześ 1976).

Dla dziesięcioletniego okresu temperatura powierzchniowej warstwy wody (głębokość pomiaru 40 cm) w Kruszwicy opracowana została przez Z. Pasławskiego i B. Błaszczyk (1970). Na podstawie prawie 5000 obser-