7186602985

Maria Kozanecka

Południa (dawniej Trzeci i Czwarty Świat). Dysponują one z reguły niewielkimi zasobami kapitału, rozwijają produkcję surowców, półproduktów i dóbr konsumpcyjnych, często o niskim stopniu konkurencyjności na rynku światowym. Półperyferie to kraje nowo uprzemysłowione oraz państwa transformujące swoje systemy gospodarcze i polityczne¹. Zmieniają one swą strukturę gospodarczą - przy poparciu, przyzwoleniu państw rozwiniętych oraz dzięki interwencjonizmowi państwowemu - przy czym nadal większość z nich zaliczana jest do grupy państw rozwijających się.

Można przyjąć, że większość państw - niezależnie od poziomu rozwoju czy dochodu na jednego mieszkańca - od 2 połowy lat 80. XX wieku w różnym stopniu włączana jest w proces globalizacji.

W koncepcji globalizacji - tj. tworzenia neoliberalnego i zintegrowanego światowego rynku towarów, usług i kapitału przy aktywnym udziale instytucji międzynarodowych takich, jak np. Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Światowa Organizacja Handlu - zakładano łagodzenie narosłych historycznie różnic w poziomie rozwoju pomiędzy państwami rozwiniętymi gospodarczo i rozwijającymi się. Globalizacja miała w ciągu krótkiego czasu, m.in. przez wolny handel i przepływ kapitału, prywatyzację, konkurencyjność, doprowadzić do wzrostu gospodarczego wszystkich państw świata i przezwyciężenia przerażającego rozziewu miedzy bogatą Północą a biednym Południem², a Tomas Straubhaar utrzymywał, że globalizacja jest największym w historii programem podnoszenia dobrobytu w skali świata³.

Nie wnikając w toczące się spory o globalizację, na podstawie materiałów źródłowych wysunąć można tezę, że dystans pomiędzy umownymi Północą a Południem nie zmniejsza się, a wręcz przeciwnie - wzrasta. W celu potwierdzenia tego poglądu w toku dalszej analizy posłużono się wartościami bezwzględnymi oraz wskaźnikami dotyczącymi przepływu kapitału - głównie bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), handlu międzynarodowego, produktu narodowego brutto (PNB) oraz stref ubóstwa, nawiązując najczęściej do lat 1980-2003.

Wśród elementów, które współcześnie wpływają na dynamikę gospodarek krajowych, istotne znaczenie mają dwa czynniki: bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) i handel zagraniczny. Są to zjawiska ekonomiczne ściśle zwią-

72

1

   Do pierwszej generacji krajów nowo uprzemysłowionych należą: Korea Południowa, Tajwan, Hongkong, Singapur, Brazylia i Meksyk; do drugiej: Tajlandia, Indonezja, Malezja, Filipiny, Cypr i Jordania; do trzeciej zaś: Indie, Egipt, Argentyna i Chile. Por. P. Bożyk, Zagraniczna i międzynarodowa polityka ekonomiczna, Warszawa 2004, s. 200, 227,256.

2

   M. Dobrosielski, Świat jedno- czy wielobiegunowy?, „Dziś" 2007, nr 4, s. 46.

3

   S. Albinowski, Globalizacja - próba konfrontacji poglądów z rzeczywistością, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus" PAN, „Biuletyn" 2004, nr 2, s. 17.