7186604270

świadczenia Strug nam pozostawia: romantycznego patrioty, który w zawierusze wojennej upatruje nadziei (Przecław Borszowski w Chimerze, poniekąd młodziutki Sylwek walczący w oddziałach legionowych w Odznace za wierną służbę), oraz kataklizmu wojny, jej „delirium”, brudu i upodlenia (opowiadanie Sen nocy letniej, po latach w powieści Siódmy krzyż).

Samego Struga w listopadzie 1915 roku dopada malaria, leczy się, powraca do oddziału, ponownie doznaje ciężkiego ataku febry — trudy żołnierskie okazują się nadmierne: pisarz na rekonwalescencję udaje się do Zakopanego, musi zrezygnować ze służby czynnej. Ale pozostaje w służbie politycznej. Na początku 1917 roku wyjeżdża do przejętej przez Niemców Warszawy. Działania Naczelnego Komitetu Narodowego, sprzyjającego polityce państw' centralnych w obliczu praktyki okupacyjnej, musiały wywołać dystans Polaków. Sytuacja się zatem komplikuje również dla Struga, który popiera Polską Organizację Wojskową i angażuje się w odradzającą się pracę partyjną. „Strug współpracuje [z Barlickim i Niedziałkowskim — J.J.] w opracowaniu projektu przyszłej reformy rolnej, wygłasza prelekcje na tematy wiejskie w terenowych kołach PPS”⁸⁸. W lipcu dochodzi do tak zwanego kryzysu przysięgowego, czyli reorientacji koalicyjnej, a w tym czasie Strug zostaje członkiem kierownictwa Polskiej Organizacji Wojskowej i nawet z „polecenia organizacji udaje się do Moskwy w celu nawiązania łączności z alianckimi misjami wojskowymi”⁸⁹. Po powrocie z Rosji w sierpniu 1918 roku zatrzymuje się we Lwowie, później podąży do Lublina, gdzie weźmie udział w pracach rządu Ignacego Daszyńskiego jako wiceminister propagandy (jego szefem w tym ministerstwie był W. Sieroszewski).

Uczestniczy w pracy propagandowo-odczytowej, obejmuje redakcję pisma „Rząd i Wojsko” (kieruje nim do marca 1919 roku). Współtworzy legendę Piłsudskiego, publikując pod pseudonimem St. Borsz broszurę Wódz i żołnierz (1920), a sześć lat później pisząc esej Wielkopomny dzień 6 sierpnia 1914 r. Współtworzy też jako autor powieści Chimera (która powstawała w latach 1914—1916, a fragmenty były publikowane w „Myśli Polskiej” w latach 1916—1918) czy Odznaka za wierną służbę. Strug wszakże nie był wolny od wątpliwości i rozumiał komplikacje związane ze statusem legionistów — ostatecznie sojusznika Austro-Węgier i Niemiec, czemu dał wyraz w nader interesującym

⁸⁸    II. Michalski: Andrzej Strug..., s. 315.

⁸⁹    Ibidem, s. 310.

48