7292100211

ocenionej na podstawie metod oceny skłonności górotworu do tąpań (Bukowska red. 2009) (tab. 5.2).

Tabela 5.2. Prognoza zmian wartości wskaźnika skłonności górotworu do tąpań Wtg w zależności od zmian wartości parametrów geomechanicznych skał wskutek podbierania sąsiedniego pokładu

Kopalnia	Wtg"	Prognozowana wartość modułu sprężystości podłużnej	Prognozowana wartość modułu pokrytycznego węgla	Prognozowana wartość	Ocena skłonności górotworu do tąpań
		Enux (130 m). MPa	Mnu,. MPa	Wtg -a,
		Em* (130 m), MPa	Wm,„. MPa	WjG min
KWK Wesoła 100 powyżej pokładu 501 130 m pomźef >	1,55	6544	9630	1,47	Układ skały otaczające-pokład 501 nadal skłonny do tąpań
		6299	8080	1,28
ZG Bytom III		6867	4693	0,68	Układ skały otaczają-
100 powyżei pokładu 501 130 m poniźep	1.07	6457	3967	0,61	ce - pokład 503 nieskłonny do tąpań

Objaśnienia: *' wystąpiło co najmniej jedno tupnięcie. '' wartość według Bukowskiej (2005b).

5.2. Metody destrukcji górotworu naruszonego eksploatacją, powodujące zmniejszenie jego wytrzymałości i sprężystości

W wyniku prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej następuje naruszenie pierwotnego stanu równowagi w górotworze. Towarzyszy mu destrukcja pierwotnej struktury górotworu - osłabienie jego właściwości sprężystych i wytrzymałościowych, a równocześnie dochodzi do koncentracji naprężeń w obszarach, w których występują nakładające się oddziaływania zaszłości eksploatacyjnych. Właściwości geomechaniczne skał i górotworu determinują jego naturalną skłonność do tąpań. Główny kierunek, prowadzący do zmniejszenia naturalnej skłonności górotworu do tąpań, to proces modyfikacji właściwości środowiska skalnego. W pokładzie węgla dotyczy to zmniejszenia wartości modułu pokry-tycznego, a ponieważ proces utraty stateczności zachodzi w obszarze poz-niszczeniowym, również właściwości pozniszczeniowe decydują o możliwości wystąpienia tąpnięcia. W górotworze otaczającym dąży się natomiast do zmniejszenia jego sprężystości.

Sprężystość górotworu, a tym samym jego wytrzymałość i moduł pokrytycz-ny węgla, można zmniejszyć przez wtłaczanie wody do górotworu lub techniką strzelniczą (rys. 5.5).

Modyfikacja właściwości górotworu przez niskociśnieniowe jego nawadnianie metodą filtracyjną polega na migracji wody początkowo w szczelinach górotworu, a następnie w porach skał, przy czym przyjmuje się, że po długim okresie nawadniania, następuje równomierne nasycenie górotworu wodą (rys. 5.6) przy ciśnieniu

p_f < 0,75 yH    (5.3)

gdzie:

y - ciężar właściwy skał,

H - głębokość.

207