7292100890

Obliczanie powierzchni zaporaocą planimetrów.

ar>7

metrowanej. Kolko całkujące opatrzone jest liczydłem, na ktorem można odczytać 0,001 cześć obrotu kółka całkującego; odczyt jest liczfcą czterocyfrowa, wyrażamy go w jednostkach nonjusza. W pudełku planimetru znajduje sic tabliczka, w której podane są stany ramienia wodzącego, odpowiadające statyin planimetru dla różnych skal, zapomocą których można planimetr nastawić. Do sprawdzenia stałej ej służy linijkapróbna, dozwalająca obwieść wodzid.em planimetru koło o znanym promieniu, lub o znanej powierzchni.

Obliczanie powierzchni wykonywa się zwykle z biegunem zewnątrz powierzchni. Wtedy powierzchnia P = c_x »», przyczem o_t jest pierwszą stałą planimetru (ej — 2 r p tt, r długość ramienia wodzącego, p promień kółka całkującego, = 3,14 tG), n różnica odczytów na kółku całkującem (n = — n₂ — jij, 7/j odczyt początkowy, v₂ odczyt końcowy, gdy obwodzimy powierzchnię w kieruuku ruchu wskazówki zegarowej). Jeżeli powierzchnie obliczamy z biegunem wewnątrz powierzchni, to P — Cj n -f- c₂, przyczem t₂ jest drugą stałą planimetru (c₃ = (r* -J- Jt¹ 2 /• r,) a, li długość ramienia biegunowego, odstęp kółka całkującego od punktu D). Stałą r, wyznaczamy jako powierzchnię, odpowiadającą jednostce nonjusza kółka całkującego. Stała c₂ jest powierzchnią, którą opisuje wodzidło wtedy, gdy kółko całkujące nie obraca się (powierzchnią kola obojętnego).

Sprawdzenie stałej c,. Przesuwamy ramię wodzące w pochwie tak, by odczyt na ramieniu wodzącein równał sie wartości podanej na

tabliczce w pudelku planimetru, dla skali zdjęcia 1 : z, którego powierzchnie chcemy obliczyć. Następnie na rysunku zdjęcia obwodzimy kilka razy, zapomocą linijki próbnej, koło o wiadomej powierzchni J'(cm²), w skali 1:1, odczytując na początku i po każdem obwiedzeniu stan kółka całkującego. Z odczytów obliczamy różnice i średnią z nich jis.

Dla skali 1: 1 stała o, —-(cm²),

n_s

n

n

P z-v_s 100^a

Gdy c, jest mniejsze (większe) od wartości podanej w tabliczce, należy ramię wodzące odpowiednio przedłużyć (skrócie), zapomocą śrubki mikro-metrycznej m i powtórnie sprawdzić stałą Cj. Jeżeli planimetrujemy powierzchnię narysowaną w skali 1: z_1} przy stanie ramienia wodzącego, od

powiadającego skali 1 : z i stałej to stała dla skali 1 : z_l będzie c_t —

Przepisy obliczania powierzchni z biegunem zewnątrz; 1. Powierzchnia rysunku powinna być płaska i pozioma. 2. Planimetr trzeba tak ustawić, by powierzchnia obliczana dała się wygodnie obwieść, a kółko całkujące nie przechodziło poza brzeg papieru. Kąt zawarty między ramionami planimetru powinien, podczas obwodzenia powierzchni, zmieniać się w granicach od 11U° do ló0°. 3. Zaczynamy planimetrować od punktu obwodu położonego na kole obojętuem, przed rozpoczęciem obwodzema odczytujemy i zapisujemy stan kółka całkującego. 4. Wodzidło prowadzi się po obwodzie powierzchni ruchem jednostajnym i powolnym, bez używania linijki uo prowadzenia wodzidła wzdłuż prostych boków obwodu, by nie popełniać

19

24*