7292100983

Miary. Pomiar długości prostej. S41

działki głównej. Podziałka nonjusza jest zwykle tak wykonana, że (« — 1) nziałkom podziałki głównej odpowiada n działek podziałki nonjuszowej. Oznaczmy działkę podziałki głównej przez a, działkę podziałki nonjuszowej

przez b, to b — a —    . "Wartość nonjusza o — a — b — —. Liczbowanie no-

n    n

njusza odpowiada wielokrotnościom jego -wartości, kierunek liczbowania zgadza się z kierunkiem liczbowania podziałki głównej. Rysunki nonjuszów kątowych podano na str. 382. Na fig. 64 a — 20‘, n — 20, o — 1': na fig. 65 «= 10', n — 30, o = 20".

II. Zaznaczenie punktów na terenie.

Do tego celu służą: 1. Tyczki miernicze. 2. Paliki z twardego drewna, z gwoździem wbitym w głowo palika. 3. Pale długości 80 cm lub 1 m, grubości 10 do 15 cm, 7, gwoździem. 4. Słupki kamienne, lub betonowe, długości 50 do 70 cm, o przekroju poprzecznym 16    cm lub 20 m X 2u cw,

z krzyżem wykutym na wierzchni, lub z wpuszczonym prętem żelaznym. 5. Słupki kamienne z płyta podziemna z krzyżem, zaznaczającą położenie punktu w razie zniszczenia słupka. 6. Rury żelazne, długości 50 do 70 c«-, o średnicy wewnętrznej 2 do 4 cm, zakończone stoźkowo. Rury żelazne mogą być obetonowane i przykryte pokrywą żelazną. 7. Rurki drenowe. 8. Gwoździe z du-żemi głowami, które wbija się na ulicach.

III. Pomiar długości prostej.

Pomiar długości prostej ma podać poziomą odległość dwóch punktów-terenu. Może być: a) bezpośredni, gdy przyrząd do pomiaru długości układamy ty kierunku prostej mierzonej; b) pośredni, gdy żądaną długość obliczamy z innych' długości, ewentualnie z długości i kątów. Tu zaliczamy także optyczny pomiar długości.

Przyrządy do pomiaru długości: Łaty miernicze. Drążki drewniane, długości 3, 4, lub 5 m, o przekroju owalnym, lub prostokątnym, na końcach okute (okucie płaskie, lub klinowe) i opatrzone podziałem decymetrowym. Łatę układa się poziomo zapomocą pionu (pow-iuna ze sznurkiem piouu tworzyć równe kąty), albo zapomocą libeli stolikowej. Mierzy się zwykle dwiema łatami. Łat używa się do najdokładniejszych pomiarów', oraz do pomiaru na terenie pochyłym i nierównym.

Taśma stalowa, do prac mierniczych używana najczęściej. Wstęga stalowa, 20, lub 50 m długa, opatrzona rękojeściami kólkowemi i dw-oma podziałami decymetrowymi, liczbowanymi w przeciw-ne strony. Do naciągania taśmy używa się kosturów'. Poziomo układa się taśmę zapomocą pionu. Do znaczenia na terenie poszczególnych przyłożeń taśmy służą szpilki miernicze.

Do pomiaru długości używa się także taśmy płóciennej i linewki mierniczej. Taśma płócienna, długości 10, lub 20 w, przetkana w kierunku długości kilkoma drucikami bronzowymi, opatrzona z obu stron podziałem centymetrowym. Ulega znacznie wpływom wilgoci. Używa się jej do mierzenia długości krótkich. Linewka miernicza, z drutów stalowych, długości 20, 50 do 100 m, z poznaczonymi odstępami metrowymi, uźywaua do zdej mowania przekrojów poprzecznych rzek.

Przyrządy do pomiaru długości powinno się sprawdzać co pew-ien okres Czasu, przedewszystkiem zaś przed rozpoczęciem i po skończeniu wdekszego pomiaru, przez porów-nanie z długością odmierzoną dokładnie zapomocą dwóch metrów normalnych. Metr normalny jest to pręt stalowy, o przekroju kwadratowym, wielkości 1 cm-, zakończony klinowato. Metry normalne sprawdza urząd cechowniczy i podaje dla każdego mętni równanie długości,

23*

3